نقد نمره محوری و مرور تحولات ارزشیابی از آموزش کمی تا یادگیری کیفی

نظام ارزشیابی، آموزشی به ویژه در آموزش و پرورش، ایران سالها تحت سلطه رویکرد نمره محور بوده است؛ رویکردی که به جای تمرکز بر فرایند یادگیری بر نتایج عددی و عملکردهای سطحی تاکید دارد. نقد نمره محوری در نظامهای آموزشی نشان میدهد که تمرکز صرف بر ارزشیابی کمی و نمره محور، موجب ایجاد نگرش منفی نسبت به یادگیری، افزایش اضطراب، رقابت ناسالم و تقلب می شود و کیفیت فرآیند یاددهی-یادگیری را تحت تاثیر قرار میدهد. در مقابل، تحول در روشهای ارزشیابی به سمت ارزشیابی کیفی توصیفی با تاکید بر کیفیت یادگیری، توانمندسازی دانش آموزان و ارتقای بهداشت روانی محیط آموزشی، گامی موثر در بهبود آموزش است. این نوع ارزشیابی ضمن توجه به تفاوتهای فردی، به جای تمرکز صرف بر نتایج عددی، به توصیف و تحلیل عملکرد و پیشرفت دانش آموز می پردازد و موجب افزایش اعتماد به نفس و انگیزه یادگیری می شود. همچنین، ارزشیابی کیفی، با رویکرد عملکردگرایی و توجه به فرآیند یادگیری، زمینه ساز یادگیری عمیق تر و مستمر است. این تحولات نشان دهنده گذار از آموزش کمی به یادگیری کیفی و ضرورت بازنگری در نظامهای ارزشیابی سنتی است. مقاله حاضر با نگاهی انتقادی و تحلیلی به بررسی تاریخچه و چالشهای ارزشیابی نمره محور پرداخته و تحول آن به سوی رویکردهای رشد محور و یادگیری کیفی را بررسی می کند. در این مطالعه، مروری ادبیات نظری، مرتبط، سیاستهای آموزشی و دیدگاههای متفکران تعلیم و تربیت تحلیل می شود. در ادامه، مقاله واکاوی تضادهای موجود بین سنجش کمی و اهداف پرورشی می پردازد و با مرور تجربیات برخی کشورهای پیشرو، راهکارهایی برای بومی سازی ارزشیابی کیفی در آموزش و پرورش ایران ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

ارزشیابی ، آموزشی ، نمره محوری ، رشد محوری ، یادگیری ، کیفی ، آموزش و پرورش ، ایران