اقدام پژوهی: تبدیل تهدید به فرصت: روایتی کیفی از مقابله با پرخاشگری در عرشیا و پرورش مهارتهای اجتماعی

این اقدام پژوهی کیفی با هدف شناسایی و اصلاح رفتار پرخاشگرانه ی دانش آموزی در پایه چهارم دبستان فرهنگیان المهدی طراحی شد. ابتدا با بهره گیری از مشاهده، میدانی، پرسش نامه ی منسجم و مصاحبه های نیمه ساختاریافته، الگوهای رفتاری پرخاشگرانه و پیامدهای آن در ابعاد آموزشی، پرورشی، اجتماعی و فردی شناسایی گردید. سپس بر اساس بازشناسی دو عامل کلیدی الگوهای اجتماعی مدرسه و فرایندهای شناختی-هیجانی، مداخلات هدفمند زیر اجرا شد. آموزش ناظر فعال و یادگیری هم آمیز (Jigsaw) برای تقویت پاسخ های گروهی در مقابل پرخاشگری، مدل S.T.O.P و تکنیک های تنظیم هیجان (تنفس ۴-۷-۸، ریلکسیشن پیش رونده و تمرین های همدلی Role Switch & Empathy Circle) برای اعتبارسنجی پایداری تغییرات از سه سطح ارزیابی استفاده شد: درون فردی (تحلیل دفترچه ترمومتر خشم و مصاحبه پایانی) نشان داد که نوسانات هیجانی عرشیا به بازه ی کنترل شده (۴۲) محدود شده و او بارها از تکنیک های آموخته شده بهره برده است. بین فردی: چک لیست رفتار اجتماعی معلم و بازخورد همکلاسی ها تایید کرد که تعاملات او به سمت همکاری و احترام متقابل تغییر یافته است. سیستمی: مصاحبه با معلم اصلی و پرسش نامه ی احساس امنیت روانی دانش آموزان حاکی از کاهش ۶۰ نیاز به تذکر مستقیم و افزایش مشارکت کلاسی بود. نتایج این پژوهش نشان می دهد ترکیب مداخلات ساختاری اجتماعی و مهارت های شناختی-هیجانی در قالب اقدام پژوهی مشارکتی می تواند اصلاح پایدار رفتار پرخاشگرانه را در کلاس های ابتدایی امکان پذیر سازد. یافته ها الگویی عملی برای معلمان و پژوهشگران تربیتی در مواجهه با پرخاشگری ارائه می دهند.

کلیدواژه ها:

اقدام پژوهی ، پرخاشگری ، پژوهش در عمل ، تشریک مساعی