نقش آموزش مهارت های ارتباطی در ارتقاء همدلی و مسئولیت پذیری اجتماعی دانش آموزان دوره ابتدایی

یکی از مهم ترین دغدغه های نظام تعلیم و تربیت در جوامع امروز، پرورش نسلی است که علاوه بر موفقیت تحصیلی، از مهارت های اجتماعی کارآمد همچون همدلی و مسئولیت پذیری اجتماعی برخوردار باشد. پژوهش های متعدد نشان داده اند که ضعف در این مهارت ها می تواند منجر به مشکلات رفتاری، کاهش کیفیت روابط میان فردی و اختلال در فرآیند جامعه پذیری دانش آموزان شود. در این راستا، آموزش مهارت های ارتباطی به عنوان یکی از موثرترین مداخلات روان شناختی و تربیتی، نقش کلیدی در بهبود کیفیت روابط اجتماعی و افزایش احساس تعلق به جامعه ایفا می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش آموزش مهارت های ارتباطی در ارتقاء همدلی و مسئولیت پذیری اجتماعی دانش آموزان دوره ابتدایی انجام شد. روش پژوهش به صورت نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون–پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه پنجم و ششم ابتدایی ناحیه ۱ شهر یزد در سال تحصیلی جاری بود که از میان آنان، ۳۰ نفر به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه ۱۵ نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش طی هشت جلسه ۹۰ دقیقه ای تحت آموزش مهارت های ارتباطی قرار گرفت، در حالی که گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه همدلی دیویس و پرسشنامه مسئولیت پذیری اجتماعی دانش آموزان بود. داده ها با استفاده از آزمون کوواریانس چندمتغیره (MANCOVA) و نرم افزار SPSS تحلیل شد. یافته ها نشان داد که آموزش مهارت های ارتباطی باعث افزایش معنادار همدلی و مولفه های آن (دغدغه همدلانه، دیدگاه گرایی و کاهش آشفتگی شخصی) و همچنین ارتقاء مسئولیت پذیری اجتماعی و ابعاد مرتبط با آن (احساس امنیت، عزت نفس و تعلق اجتماعی) در گروه آزمایش گردید. این نتایج بیانگر آن است که آموزش مهارت های ارتباطی می تواند به عنوان رویکردی موثر در تقویت توانایی های اجتماعی دانش آموزان ابتدایی مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به اهمیت تربیت اجتماعی در دوران کودکی، پیشنهاد می شود که برنامه های آموزش مهارت های ارتباطی به صورت منظم در مدارس ابتدایی گنجانده شود تا زمینه رشد همه جانبه دانش آموزان فراهم گردد.