پرورش اندیشه خلاق و نقاد در آموزش: ضرورت ها، چالش ها و راهبردهای نوین

تحولات سریع اجتماعی و علمی ایجاب می کند که محیط های آموزشی فراتر از انتقال صرف دانش عمل کرده و بستری برای رشد مهارت های بنیادی همچون خلاقیت و تفکر انتقادی فراهم سازند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی اهمیت این دو توانایی در فرایند یادگیری پرداخته است. داده ها از طریق مرور نظام مند منابع علمی و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با معلمان و دانشجویان گردآوری شد و سپس با روش تحلیل مضمون مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که محیط های آموزشی باز و حمایتگر بیشترین نقش را در شکوفایی ایده های نو دارند و در مقابل، فضاهای سنتی و سخت گیرانه خلاقیت را محدود می کنند. همچنین، تفکر انتقادی در بستر گفت وگوی آزاد، فرصت پرسشگری و ارزشیابی مبتنی بر عملکرد بیشترین رشد را تجربه می کند. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که خلاقیت و تفکر انتقادی رابطه ای مکمل دارند و پرورش هم زمان آن ها به توانمندسازی یادگیرندگان در حل مسائل پیچیده و مشارکت اجتماعی منجر می شود. در نهایت، راهبردهایی همچون تغییر نگرش معلمان، استفاده هدفمند از فناوری های آموزشی و بازنگری در سیاست های کلان می تواند مسیر تحقق آموزش خلاق و نقاد را هموار سازد.واژگان کلیدی: خلاقیت، تفکر انتقادی، آموزش