طراحی شهری و ارتباط اراک با شهرهای همجوار در چارچوب منطقه ای

در عصر کنونی، شهرها نه به صورت منفرد، بلکه در قالب شبکه های منطقه ای و کلان شهری عمل می کنند. شهر اراک، به عنوان قطب اقتصادی، صنعتی و فرهنگی استان مرکزی، نقش محوری در شبکه شهری غرب و مرکز ایران ایفا می کند. با این حال، طراحی و برنامه ریزی شهری در اراک همچنان در مرزهای اداری شهر محدود مانده و ارتباط کالبدی، اقتصادی و اجتماعی آن با شهرهای همجوار — مانند خمین، تفرش، کمیجان و آشناوره — به صورت پراکنده و بدون هماهنگی انجام می شود. این پژوهش با هدف تحلیل ضرورت و راهکارهای طراحی شهری فرامرزی برای اراک و شهرهای همجوار انجام شده است. روش تحقیق ترکیبی (کیفی-کمی) شامل تکنیک های تحلیل سندی، مصاحبه با کارشناسان منطقه ای (n=۱۲)، پرسشنامه برای مدیران شهری (n=۶۰)، و تحلیل GIS برای شناسایی محورهای ارتباطی و کاربری های مشترک است. یافته ها نشان می دهد که ۸۵% کارشناسان معتقدند عدم هماهنگی در طراحی شهری منجر به هدررفت منابع، رقابت ناسالم و کاهش کارایی منطقه شده است. همچنین، تحلیل GIS محورهای اصلی ارتباطی (جاده اراک-خمین، اراک-تفرش) و کاربری های مشترک (کشاورزی، صنعت سبک، گردشگری) را شناسایی کرده است. در نهایت، مدل پیشنهادی «طراحی شهری فرامرزی اراک» بر سه محور «هم زیستی کالبدی، هم کنش اقتصادی و هم پوشانی خدماتی» استوار است و با به کارگیری اصول برنامه ریزی منطقه ای و طراحی شبکه ای قابل اجراست. این مقاله بر ضرورت بازاندیشی در مرزهای طراحی شهری با محوریت همکاری منطقه ای تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

طراحی فرامرزی ، توسعه منطقه ای ، شبکه شهری ، شهر اراک ، برنامه ریزی منطقه ای ، GIS