چالش ها و ملاحظات اخلاقی استفاده از هوش مصنوعی در آموزش و پرورش

در سال های اخیر، به کارگیری هوش مصنوعی در آموزش وپرورش رشد چشم گیری داشته است. این فناوری با اهدافی از قبیل شخصی سازی یادگیری، ارتقای کارایی نظام آموزشی و توسعه ارزیابی های دقیق تر، امیدها و انتظارات بسیاری را برانگیخته است. با وجود این، استفاده از هوش مصنوعی در محیط های آموزشی با چالش های اخلاقی متعددی نیز همراه است. از جمله این چالش ها می توان به حفظ حریم خصوصی دانش آموزان و داده های حساس آموزشی، احتمال جانبداری (Bias) در الگوریتم ها، عدم شفافیت و قابلیت توضیح پذیری تصمیمات مبتنی بر داده ها، تلفیق یا منزوی شدن نقش انسانی معلم در پروسه آموزش، و احتمال شکل گیری ساختارهای آموزشی ناعادلانه اشاره کرد. در سطح حقوقی، موضوعات مربوط به مالکیت داده ها، قوانین ملی و بین المللی در زمینه حراست از داده های آموزشی، و ضمانت های قانونی برای جلوگیری از سوءاستفاده اهمیت دارد. از نظر روان شناسی اجتماعی، تاثیری که تعامل مستقیم انسانی—دانش آموز–معلم دارد، نمی توان به سادگی با ابزارهای خودکار جایگزین کرد؛ این ابزارها ممکن است باعث کاهش انگیزه، ایجاد بی اعتمادی یا تقویت انزوا شوند. در این مقاله، ضمن تعریف چارچوب مفهومی آموزش هوشمند و اخلاق فناوری، چالش ها و ملاحظات اخلاقی را شناسایی کرده، اصول اخلاقی نظیر عدالت، پاسخ گویی، حفظ کرامت، و شفافیت را برای راهنمایی توسعه و کاربرد سیستم های هوش مصنوعی پیشنهاد می دهیم. همچنین پیشنهادهایی سیاستی و عملی برای ذی نفعان آموزش وپرورش ارایه شده است تا بهره گیری اخلاق محور و مسئولانه از هوش مصنوعی تسهیل گردد. در پایان، با بهره گیری از مطالعات موردی داخلی و بین المللی، چشم انداز آینده و مسیرهایی برای پژوهش های آینده ترسیم می شود.

کلیدواژه ها:

کلمات کلیدی: هوش مصنوعی در آموزش ، چالش های اخلاقی ، حریم خصوصی دانش آموزان ، جانبداری الگوریتمی ، شفافیت مدل ، مسئولیت پذیری ، عدالت آموزشی.