آموزش ادبیات فارسی به عنوان ابزار تقویت هویت ملی در نوجوانان

هویت ملی یکی از مولفه های بنیادین در شکل گیری شخصیت و توسعه اجتماعی نوجوانان است و نقش مهمی در ایجاد احساس تعلق، خودباوری و انسجام فرهنگی دارد. در دوران نوجوانی، فرد با پرسش هایی درباره خود، جامعه و ارزش های فرهنگی روبه رو می شود و این مرحله از زندگی فرصت مناسبی برای تثبیت هویت جمعی فراهم می آورد. آموزش ادبیات فارسی، به عنوان بخشی از برنامه درسی مدارس، می تواند ابزار موثری در تقویت هویت ملی نوجوانان باشد، زیرا ادبیات نه تنها بازتاب دهنده تاریخ و فرهنگ ملت هاست، بلکه حامل ارزش ها، باورها و هنجارهای اجتماعی نیز می باشد.هدف این پژوهش بررسی نقش آموزش ادبیات فارسی در تقویت هویت ملی دانش آموزان مدارس متوسطه دوم منطقه خشت، کمارج و کنارتخته در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و تلفیقی (کمی و کیفی) بوده و جامعه آماری شامل دانش آموزان متوسطه دوم این مدارس است. نمونه گیری به روش تصادفی طبقه ای انجام شد و ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه و مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. داده های کمی با نرم افزار SPSS و روش های آماری توصیفی و استنباطی تحلیل شدند و داده های کیفی با استفاده از تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفتند.یافته ها نشان داد که آموزش ادبیات فارسی نقش موثری در تقویت هویت ملی نوجوانان دارد و سطح آشنایی با متون ادبی ملی مانند شاهنامه، گلستان و دیوان حافظ در ایجاد احساس تعلق فرهنگی و غرور ملی موثر است. همچنین، روش های آموزش فعال و خلاقانه مانند داستان سرایی، نمایشنامه خوانی و فعالیت های مشارکتی نسبت به روش های سنتی تاثیر بیشتری در تثبیت هویت ملی دارند. محدودیت ها و چالش های موجود شامل حجم بالای محتوای درسی، زمان محدود کلاس ها و استفاده ناکافی از روش های خلاقانه بود که اثرگذاری آموزش ادبیات را کاهش می داد.بر اساس نتایج پژوهش، پیشنهاد می شود برنامه های آموزشی با تمرکز بر روش های فعال و خلاقانه طراحی شوند، کارگاه ها و فعالیت های فرهنگی و ادبی برگزار شود و معلمان برای بهره گیری از روش های تجربه محور توانمند شوند تا نوجوانان با فرهنگ و هویت ملی خود بیشتر آشنا شوند.

کلیدواژه ها:

هویت ملی ، آموزش ادبیات فارسی ، نوجوانان ، روش های خلاقانه ، مدارس متوسطه دوم