ارزیابی میزان پایداری محله های شهر اراک با استفاده از مدل VIKOR و شاخص های پایداری

توسعه پایدار شهری یکی از اهداف اساسی برنامه ریزی شهری در قرن بیست و یکم است که مستلزم ارزیابی جامع و چندبعدی محله های شهری می باشد. هدف از این پژوهش، ارزیابی و رتبه بندی میزان پایداری ۸ منطقه شهری اراک با استفاده از مدل تصمیم گیری چندمعیاره VIKOR و ۱۲ شاخص پایداری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است. بدین منظور، داده های کمی از سازمان های شهری و داده های کیفی از طریق پرسشنامه (طیف لیکرت) از ۳۲۰ شهروند جمع آوری شد. وزن شاخص ها توسط ۱۲ کارشناس با استفاده از روش آنتروپی شانون محاسبه گردید. سپس، با استفاده از مدل VIKOR، امتیاز پایداری (Qi) هر منطقه محاسبه و رتبه بندی شد. نتایج نشان می دهد که منطقه ۲ با Qi=۰.۱۲ در رتبه اول (پایدارترین) و با Qi=۰.۸۹ در رتبه پنجم منطقه سه (کم پایدارترین) قرار دارد. همچنین، شاخص «دسترسی به حمل ونقل عمومی» با وزن ۰.۲۱ بیشترین تاثیر و «مشارکت شهروندی» با وزن ۰.۰۷ کمترین تاثیر را در ارزیابی پایداری دارند. تحلیل ها نشان می دهد که مناطق مرکزی و شمالی شهر (مناطق ۱ تا ۲) از پایداری نسبتا مطلوبی برخوردارند، در حالی که مناطق جنوبی و شرقی با چالش های عمیقی در تمامی ابعاد پایداری مواجه هستند. در نهایت، راهکارهایی مبتنی بر بازتوزیع عادلانه منابع، تقویت مشارکت شهروندی در مناطق محروم و توسعه زیرساخت های پایدار ارائه شده است. این مطالعه نشان می دهد که مدل VIKOR ابزاری کارآمد برای ارزیابی پایداری محله های شهری در شهرهای متوسط ایرانی مانند اراک است.

کلیدواژه ها:

توسعه پایدار شهری ، مدل VIKOR ، شهر اراک ، شاخص های پایداری ، آنتروپی شانون ، ارزیابی عملکرد ، عدالت فضایی