مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) در پروژه های عمرانی شهری: چالش ها و راهکارها

پروژه های عمرانی شهری به عنوان یکی از اصلی ترین فعالیت های شهرداری ها، همواره نقشی تعیین کننده در توسعه زیرساخت های شهری و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان دارند. با این حال، ماهیت پرریسک این پروژه ها باعث شده است که حوزه های بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) در آن ها با چالش های جدی مواجه باشد. بی توجهی به اصول HSE می تواند پیامدهای گسترده ای به دنبال داشته باشد؛ از افزایش حوادث کارگاهی و آسیب های جانی برای کارگران و مهندسان گرفته تا کاهش بهره وری و بروز خسارات مالی سنگین برای شهرداری ها. افزون بر این، نادیده گرفتن الزامات زیست محیطی در پروژه هایی مانند مترو، تونل سازی و احداث ساختمان های عمومی می تواند منجر به آلودگی هوا، تخریب خاک و منابع طبیعی و در نهایت ایجاد نارضایتی اجتماعی شود (حسینی و همکاران، 1399؛ ILO, 2021). این مقاله با هدف شناسایی و تحلیل مهم ترین چالش های HSE در پروژه های عمرانی شهری و ارائه راهکارهای عملی و موثر برای ارتقای آن تدوین شده است. رویکرد مقاله مبتنی بر تحلیل تطبیقی است؛ به این معنا که ضمن بررسی وضعیت ایران، تجارب موفق کشورهای توسعه یافته نیز مرور شده و به عنوان الگویی برای بهبود وضعیت داخلی پیشنهاد می شود. یافته ها نشان می دهد که عواملی نظیر آموزش مستمر کارکنان و پیمانکاران، به کارگیری فناوری های نوین همچون حسگرهای هوشمند و اینترنت اشیا، تدوین دستورالعمل های شفاف و قابل اجرا، و اعمال نظارت قوی و مداوم از سوی شهرداری ها از جمله کلیدی ترین مولفه ها برای کاهش ریسک ها و ارتقای سطح ایمنی و سلامت در پروژه های شهری به شمار می روند (Cooper, 2019؛ Hill et al., 2020). بر این اساس، نتیجه گیری مقاله بیان می کند که مدیریت موفق HSE تنها در صورتی امکان پذیر خواهد بود که نهادهای شهری بتوانند هم زمان بر دو بعد فرهنگی–آموزشی و فناورانه–مدیریتی تمرکز کنند. این رویکرد جامع نه تنها به کاهش چشمگیر حوادث و پیامدهای زیست محیطی منجر خواهد شد، بلکه می تواند به افزایش اعتماد عمومی نسبت به عملکرد شهرداری ها و تحقق اهداف توسعه پایدار شهری نیز کمک کند.

کلیدواژه ها:

پروژه های عمرانی شهری ، مدیریت ایمنی ، شهرداری ، حوادث کارگاهی