ارزیابی پیامدهای روان شناختی تراکم ساختمانی بر سلامت ذهنی ساکنان شهرها

رشد سریع جمعیت شهری و محدودیت منابع زمینی، مدیران و برنامه ریزان شهری را به سمت بهره برداری فشرده تر از اراضی و افزایش تراکم ساختمانی سوق داده است. این فرآیند، اگرچه می تواند مزایایی همچون صرفه جویی در مصرف انرژی، بهبود دسترسی به خدمات و کاهش گسترش افقی شهرها را به همراه داشته باشد، اما پیامدهای پیچیده ای نیز بر کیفیت زندگی و سلامت روانی ساکنان تحمیل می کند. افزایش تراکم ساختمانی اغلب با افزایش سر و صدای محیطی، کاهش فضاهای سبز، محدودیت حریم خصوصی، ازدحام و کاهش فرصت های تعامل اجتماعی مثبت همراه است که این عوامل می تواند زمینه ساز بروز استرس مزمن، اضطراب، افسردگی و کاهش رضایت از زندگی شهری شود. در مقابل، پژوهش ها و تجارب موفق جهانی نشان می دهد که اگر سیاست گذاری های شهری با محوریت انسان محوری، ارتقاء زیرساخت های جمعی، توسعه فضاهای سبز و طراحی محیطی خلاقانه تدوین و اجرا شود، بسیاری از آثار منفی تراکم قابل کنترل و حتی جبران است. راهکارهایی مانند مشارکت فعال شهروندان در برنامه ریزی شهری، بهبود کیفیت فضاهای عمومی، گسترش مراکز فرهنگی و ورزشی، و توجه ویژه به نیازهای روان شناختی گروه های آسیب پذیر، می تواند تاب آوری روانی و کیفیت زندگی در مناطق پرتراکم را به طور معناداری افزایش دهد. در این مقاله، ضمن بررسی نظری ابعاد تراکم ساختمانی و تحلیل پیامدهای روان شناختی آن، با مروری تطبیقی بر تجارب شهرهای موفقی همچون کپنهاگ، توکیو و ونکوور، چارچوبی برای سیاست گذاری شهری مبتنی بر سلامت ذهنی، مشارکت اجتماعی و توسعه پایدار ارائه شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که گذر از چالش های ناشی از تراکم ساختمانی، مستلزم نگرشی کل نگر، آینده نگر و بر پایه نیازهای واقعی ساکنان شهر است.

کلیدواژه ها:

تراکم ساختمانی ، سلامت روانی ، کیفیت زندگی شهری ، سیاست گذاری شهری ،