توسعه فضای سبز شهری در اراک: تحلیل نقش شهرداری در افزایش سرزندگی شهری و تنفس پایدار

فضای سبز شهری به عنوان یکی از ارکان اساسی شهرهای پایدار، نقش حیاتی در بهبود کیفیت زندگی، کاهش آلودگی هوا، تنظیم دمای شهری و ارتقای سلامت روانی-جسمی شهروندان ایفا می کند. شهر اراک، با وجود موقعیت جغرافیایی مناسب در دامنه های زاگرس، در سال های اخیر با کاهش سرانه فضای سبز، توزیع ناعادلانه آن در مناطق شهری و ضعف در نگهداری و توسعه پارک ها مواجه بوده است. این مقاله با هدف ارزیابی وضعیت فعلی فضای سبز در اراک، تحلیل نقش شهرداری در توسعه و نگهداری آن و ارائه راهکارهایی برای دستیابی به شهری سبز و پایدار انجام شده است.با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و ترکیب داده های میدانی، آماری و مصاحبه ای، وضعیت فضای سبز در ۱۲ منطقه شهرداری اراک بررسی شده است. یافته ها نشان می دهد که سرانه فضای سبز در اراک به حدود ۸.۵ مترمربع به ازای هر نفر می رسد که کمتر از حد استاندارد سازمان جهانی بهداشت (۱۲ مترمربع) و استاندارد ملی ایران (۱۰ مترمربع) است. همچنین، توزیع فضای سبز بسیار نامتعادل است؛ مناطق شمالی و مرکزی شهر (مانند بلوار اندیشه و میدان آزادی) با دسترسی مناسب به پارک ها، در حالی که مناطق جنوبی و حاشیه ای (مانند منطقه صنعتی و محله های کوچک شهری) از کمبود شدید فضای سبز رنج می برند.تحلیل عملکرد شهرداری نشان می دهد که اگرچه اقداماتی مانند کاشت درخت، احداث پارک های جدید و استفاده از سیستم های آبیاری هوشمند انجام شده است، اما این اقدامات با چالش هایی از جمله کمبود بودجه، ضعف در نگهداری، فرسودگی زیرساخت ها و عدم مشارکت کافی شهروندان همراه بوده اند. همچنین، بیش از ۳۰ درصد از درختان کاشته شده در ۵ سال گذشته به دلیل کیفیت پایین آبیاری و آفات از بین رفته اند.در این مطالعه، راهکارهایی مانند احداث پارک های محله ای در مناطق محروم، توسعه سقف و دیوار سبز، اجرای طرح "یک درخت در هر خانوار"، استفاده از فناوری های آبیاری هوشمند و افزایش مشارکت شهروندی پیشنهاد شده است. همچنین، مدلی یکپارچه برای برنامه ریزی فضای سبز با تمرکز بر عدالت فضایی و پایداری زیست محیطی ارائه شده است. نتایج این پژوهش می تواند به عنوان چارچوبی برای توسعه شهرهای سبز در شهرهای متوسط ایران مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

فضای سبز شهری ، شهر اراک ، شهرداری ، سلامت عمومی ، کاهش دمای شهری ، عدالت فضایی ، توسعه پایدار