تحلیل و بررسی تاثیر جهانی شدن بر نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران از منظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

جهانی شدن به عنوان پدیده ای فراگیر و پیچیده، نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران را تحت تاثیر ابعاد مختلف خود قرار داده است. این تاثیرات چندبعدی و گاه متناقض، در حوزه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قابل بررسی است. از منظر سیاسی، جهانی شدن از یک سو با ترویج گفتمان های جهانی مانند حقوق بشر، دموکراسی و صلح، فرصت هایی برای به روزرسانی محتوای آموزشی و تعامل با نهادهای بین المللی فراهم کرده است. از سوی دیگر، چالش هایی مانند تهدید حاکمیت ملی، کاهش کنترل دولت بر محتوای آموزشی به دلیل گسترش فناوری های ارتباطی و مواجهه با ارزش های لیبرال-سکولار را ایجاد نموده است. نظام آموزشی ایران در پاسخ، رویکردی انتقادی و گزینشی داشته و سعی در بومی سازی و تقویت مولفه های هویت ملی-مذهبی در داشته است.در بعد اقتصادی، جهانی شدن با تحمیل منطق بازار و رقابت، آموزش و پرورش را به سمت کارکردی اقتصادی و تربیت نیروی کار رقابتی برای بازار جهانی سوق داده است. این امر منجر به افزایش فشار برای آموزش مهارت های فناورانه، زبان های خارجی و استانداردسازی شده است. با این حال، شکاف دیجیتال و نابرابری در دسترسی به منابع آموزشی پیشرفته بین مناطق مختلف کشور، از تبعات منفی این بعد است. از نظر اجتماعی، جهانی شدن همگرایی اجتماعی از طریق تبادل دانش و افزایش تحرک بین المللی دانشجویان و اساتید را تقویت کرده، اما همزمان به گسترش شکاف نسلی و بروز تعارض بین ارزش های سنتی و جهانی انجامیده است.مهم ترین تاثیرات جهانی شدن در بعد فرهنگی رخ داده است. هویت فرهنگی و ارزش های بومی در مواجهه با جریان قدرتمند فرهنگ جهانی به چالش کشیده شده اند. نظام آموزشی ایران با این چالش از طریق تاکید مضاعف بر آموزش زبان فارسی، تاریخ ایران، معارف اسلامی و تقویت روحیه ملی-مذهبی مقابله کرده است. در نهایت، می توان نتیجه گرفت که جهانی شدن برای آموزش و پرورش ایران هم تهدید و هم فرصت بوده است. موفقیت این نظام در گرو تدوین راهبردهایی هوشمندانه برای بهره گیری از فرصت های علمی و فناورانه جهانی، حفظ و تقویت بنیان های هویتی و فرهنگی خود است. این تعادل ظریف بین گشودگی و مقاومت، کلید آینده آموزش و پرورش در عصر جهانی شدن خواهد بود.

کلیدواژه ها:

جهانی شدن. آموزش و پرورش . تهدید ها و فرصت ها ، اقتصادی ، فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی