نقش شبکه های اجتماعی بر تصویر بدن و عزت نفس دانش آموزان

شبکه های اجتماعی در دو دهه اخیر با سرعتی بی سابقه در بافت زندگی نوجوانان ایرانی و جهانی نفوذ کرده اند. نوجوانان مقطع متوسطه اول (پایه های هفتم تا نهم) به دلیل حساسیت های رشدی و روانی این دوره، بیش از سایر گروه ها در معرض اثرات منفی ناشی از مواجهه با تصاویر ایده آل شده و غیرواقعی از بدن هستند. این مواجهه می تواند به افزایش نارضایتی بدنی، تضعیف عزت نفس، و بروز مشکلات روانی مانند اختلالات خوردن منجر شود (ضیاءالدینی و همکاران، ۱۳۹۹؛ ۲۰۱۹, Saiphoo & Vahedi). هدف این مقاله، در قالب یک مرور روایتی جامع، به بررسی و تحلیل یافته های پژوهش های داخلی و بین المللی (۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴) درباره چگونگی تاثیر شبکه های اجتماعی بر تصویر بدن و عزت نفس دانش آموزان پایه هفتم تا نهم می پردازد و با تلفیق شواهد علمی، راهکارهایی عملی، بومی سازی شده و مدرسه محور را برای کاهش اثرات منفی این فضا ارائه می کند. مرور شواهد نشان می دهد که آموزش سواد رسانه ای، تقویت عزت نفس درون زا، مداخلات حساس به جنسیت، و مشارکت ساختارمند اولیا، از موثرترین راهکارهای پیشگیرانه و حمایتی هستند. اجرای این راهکارها در مدارس ایران، در کنار همکاری خانواده ها، می تواند نقش مهمی در پیشگیری از تداوم یا تشدید پیامدهای منفی شبکه های اجتماعی ایفا کند.