کاربرد سامانه های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) در بهینه سازی مسیرهای حمل ونقل شهری و کاهش ترافیک: یک مرور سیستماتیک

معضل ترافیک شهری به یکی از چالش های اساسی کلان شهرهای جهان تبدیل شده است که پیامدهای منفی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی به همراه دارد. در این میان، فناوری های نوین مانند سامانه های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) به عنوان ابزارهای قدرتمند برای تحلیل، مدل سازی و بهینه سازی سیستم های حمل ونقل ظاهر شده اند. این مقاله به بررسی روش ها و کاربردهای یکپارچه GIS و RS در مدیریت ترافیک و بهینه سازی مسیرها می پردازد. هدف نهایی، ارائه مروری سیستماتیک بر قابلیت های این فناوری ها در کاهش ازدحام، کاهش زمان سفر، و کاهش آلودگی های ناشی از ترافیک است. این پژوهش از نوع مرور سیستماتیک است و با جستجو در پایگاه های داده علمی معتبر (مانند ScienceDirect, IEEE Xplore, Scopus) و استفاده از کلیدواژه های مرتبط، مطالعات صورت گرفته در بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۳ جمع آوری و مورد تحلیل محتوای کیفی قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهد که تلفیق داده های مکانی GIS (مانند شبکه معابر، کاربری اراضی) با داده های پویای RS (مانند تصاویر ماهواره ای، ویدئوهای ترافیکی، داده های حسگرها) امکان مدل سازی دقیق تر جریان ترافیک، شناسایی کوران های ترافیکی، پیش بینی کوتاه مدت ترافیک و در نهایت، پیشنهاد مسیرهای بهینه را فراهم می کند. الگوریتم های بهینه سازی مبتنی بر GIS (مانند الگوریتم دایجسترا و A) با تغذیه از داده های بلادرنگ RS، کارایی بی سابق های یافته اند. نتایج به وضوح گویای این است که GIS و RS نه تنها به عنوان ابزارهای پشتیبان تصمیم گیری، بلکه به عنوان هسته مرکزی سیستم های هوشمند حمل ونقل (ITS) می توانند نقش حیاتی در ایجاد شهرهای هوشمند و پایدار ایفا کنند. سرمایه گذاری و توجه بیشتر به این فناوری ها در مدیریت شهری ایران یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.

کلیدواژه ها:

سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) ، سنجش از دور (RS) ، بهینه سازی مسیر ، کاهش ترافیک ، حمل ونقل شهری ، سیستم های هوشمند حمل ونقل (ITS).