«میثاق غلیظ» و «صدق صادقین» در آیات ۷-۸ سوره احزاب : تفسیر تطبیقی طباطبایی و فضل الله

تعبیر «میثاق غلیظ» و «صدق صادقین» در تعدادی از آیات قرآن تکرار شده است؛ بااین حال تاکنون دیدگاه روشنی درباره مفهوم، مصداق و رابطه معنایی این دو موضوع ارائه نشده است. مباحثه غیرمستقیم فضل الله با طباطبایی درباره آیات ۷ و ۸ سوره احزاب بستری مناسب برای واکاوی این مشکل تفسیری است. گفتگو از آنجا آغاز می شود که طباطبایی با ارائه تحلیلی ادبی و عقلی از آیه «لیسئل الصادقین عن صدقهم» کوشیده است این آیه را از حیث مصداق عام، و از جهت مفهوم، هماهنگ با آیه قبل، دال بر میثاق ذر نشان دهد. اما فضل الله که بر اختصاص «الصادقین» به پیامبران و تخصیص «صدقهم» به میثاق نبوت تاکید داشته، نظریه یادشده را برنتابیده و در نقد آن به بعض آیات قرآن تمسک نموده است. این جستار، با طرح این گفتگو و تحلیل و توصیف نقاط قوت و ضعف آرای این دو مفسر، تلاش دارد علاوه بر تبیین مفهوم قرآنی «میثاقا غلیظا» و «لیسئل الصادقین»، بر پایه قرائن لفظی و قواعد قرآنی و بهره گیری از آرای تفسیری سایر صاحب نظران، به این نتیجه توجه دهد که دلالت این آیات بر میثاق ذر و تخصیص «صدقهم» به میثاق پیامبران ناتمام است.

کلیدواژه ها:

الست ، عالم ذر ، میثاق غلیظ ، صدق صادقین ، سوره احزاب: ۷-۸