تاثیر شرایط فیزیکوشیمیایی آب و رسوبات بر پراکنش و تنوع ماکروبنتوزهای splash Zone در سواحل جنوبی دریای خزر

گروه زیست شناسی، دریا دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران. این مطالعه به بررسی پراکنش فضایی و ساختار جوامع ماکروبنتوزها در بخش ساحلی دریای خزر از شرق تا غرب (گمیشان، بندر ترکمن، بابلسر، سرخرود، نور، سیسنگان، چالوس، رامسر، انزلی و لیسار) می پردازد. در مجموع شش گونه ماکروبنتوز شامل چهار گونه پرتار (Hediste diversicolor، Streblospio gynobranchiata، Alitta succinea و Capittella sp)، یک گونه کم تار (Potamothrix vejdovski) و یک گونه آمفی بود (Pontogammarus sp) شناسایی شدند. نتایج فیزیکوشیمیایی نشان دهنده تفاوت های معنادار در شرایط محیطی بود؛ شوری از ۱۱.۸۷ در لیسار تا ۴۲ در بندر ترکمن متغیر بود و ترکیب رسوبات نیز تفاوت چشمگیری داشت. تحلیل مولفه های اصلی (PCA) نشان داد که دو عامل اصلی، شوری و درصد شن، بیشترین تاثیر را بر تنوع شرایط محیطی دارند. از نظر تنوع زیستی، ایستگاه های شرقی با بیشترین تعداد گونه ها (۴ گونه) و بالاترین مقادیر شاخص های مارگالف (۱.۸۶ و ۱.۴۴) و شانون (۱.۳۳ و ۱۲۱) نسبت به ایستگاه های مرکزی و غربی که عمدتا تک گونه ای بودند و شاخص های تنوع پایین داشتند، برتری داشتند. آزمون DistLM تاثیر معنادار درصد شن (٪۳۷.۹) و گراول (۳۶۷) را بر پراکنش ماکروبنتوزها تایید کرد، که اهمیت ویژگی های فیزیکوشیمیایی رسوبات را در ساختار جوامع کفزی دریای خزر برجسته می سازد. این نتایج نشان دهنده حساسیت اکوسیستم ساحلی دریای خزر به تغییرات زیست محیطی و نقش کلیدی ترکیب رسوبات در حفظ تنوع و تراکم ماکروبنتوزها است که می تواند راهنمایی برای مدیریت پایدار این زیستگاه های ارزشمند باشد.

کلیدواژه ها:

ماکروبنتوز ، splash zone ، شاخص های تنوع زیستی ، پارامترهای فیزیکوشیمیایی ، دریای خزر