ارائه الگویی برای طرح ریزی راهبردی فناوری های نوظهور در مراکز تحقیقات دفاعی با رویکرد اقدام پژوهی

در دنیای پرتلاطم و در شرایط نا اطمینانی امروزی، طرح ریزی راهبردی فناوری ها، نقش مهمی در مدیریت موفق آن ها ایفا نموده و سنگ بنای مدیریت فناوری در سازمان های فناوری محور تلقی می گردد. طرح ریزی راهبردی فناوری ها در مراکز تحقیقات دفاعی که به عنوان پیشروان خلق و توسعه بخش قابل توجهی از فناوری های کشور می باشند، بسیار کلیدی بوده و ضرورتی انکارناپذیر است. لذا این مطالعه باهدف، ارائه الگویی برای طرح ریزی راهبردی فناوری های نوظهور مراکز تحقیقات دفاعی تدوین شده است. این پژوهش، با رویکرد اقدام پژوهی انجام گرفته و از مدل ساسمن و ادوارد در چهار فاز مشاهده و برنامه ریزی؛ تدوین الگوی طرح ریزی راهبردی فناوری نوظهور دفاعی؛ اجرای الگو در مراکز تحقیقاتی دفاعی؛ و نظارت و بازنگری استفاده شده و فرایند انجام آن بیش از یک سال به طول انجامیده است. در مرحله مشاهده و برنامه ریزی، بررسی و تحلیل ادبیات طرح ریزی راهبردی فناوری و تشخیص مسئله و ایجاد هم فهمی مدیران و کارشناسان مربوطه انجام گرفت و در مرحله تدوین الگوی اولیه، با اخذ نظر خبرگان شامل ۱۵ نفر از مدیران، محققان و اعضای هیئت علمی مراکز تحقیقاتی دفاعی، در یک روش کیفی و با استفاده از غربالگری فازی و مصاحبه گروه کانونی، الگوی بومی طرح ریزی راهبردی فناوری ها منطبق بر زیست بوم بخش دفاعی ارائه گردید. در مرحله بعد با تشکیل کارگروه های تخصصی در مراکز تحقیقاتی دفاعی، این الگو به کارگیری شد و فناوری های مربوطه مطابق آن احصا گردید و به نوعی اعتبار سنجی الگو نیز در عمل صورت پذیرفت. در مرحله نظارت و بازنگری، بعد از اجرای الگوی طرح ریزی راهبردی فناوری نوظهور دفاعی تدوین شده در مراکز تحقیقاتی دفاعی، مجددا با تشکیل جلسه کمیته راهبری، الگوی اولیه نظری با الگوی عملیاتی شده، مقایسه گردیده و الگوی نظری موردبازنگری قرار گرفت و الگوی نهایی مورد تائید خبرگان مراکز تحقیقاتی دفاعی، ارائه گردید. نتایج تحقیق نشان داد که طرح ریزی راهبردی فناوری های نوظهور در مراکز تحقیقات دفاعی، شامل الگویی شش مرحله ای، سلسله مراتبی و در قالب شانزده گام است. این الگو، شش مرحله شناسایی نیازهای فناورانه و قابلیت های موردنیاز، طراحی و توسعه محصول مبتنی بر قابلیت، شناسایی و انتخاب راهکارهای فناورانه، تدوین ره نگاشت کلان فناوری، تدوین برنامه عملیاتی و پایش و همچنین حفاظت، پشتیبانی و تجاری سازی فناوری را هم زمان و در ارتباط با یکدیگر به نمایش گذاشته و تلاش دارد از طریق همسویی و ایجاد ارتباط منطقی بین فعالیت های مراکز تحقیقات دفاعی با نیازهای دفاعی، به انجام هدفمند رسالت آن ها، بیشترین کمک را نماید. در الگوی ارائه شده، با لحاظ دوره زمان بندی برنامه ریزی و پایش و ارزیابی در قالب دوره های چهارساله، سالیانه و ماهیانه، تلاش شده است که رابطه بین راهبردها و برنامه‎های کلان با برنامه های عملیاتی و همچنین تبدیل راهبردها به اقدامات اجرایی قابل لمس و قابل اندازه گیری، موردتوجه قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

طرح ریزی راهبردی فناوری ها ، فناوری های نوظهور دفاعی ، مراکز تحقیقات دفاعی ، رویکرد اقدام پژوهی