اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر بهبود عزت نفس کودکان با کم توانی ذهنی

عزت نفس یکی از مهم ترین مولفه های روان شناختی و اجتماعی در کودکان است که نقش اساسی در توانمندسازی، خودباوری و موفقیت تحصیلی و اجتماعی آن ها دارد. کودکان با کم توانی ذهنی، به دلیل محدودیت های شناختی و اجتماعی، اغلب با مشکلات عزت نفس و اعتماد به نفس پایین مواجه می شوند که می تواند بر کیفیت زندگی، مهارت های اجتماعی و عملکرد روزمره آن ها تاثیر منفی بگذارد. آموزش مهارت های زندگی به عنوان یک مداخله روان شناختی و تربیتی هدفمند، شامل مهارت هایی مانند تصمیم گیری، حل مسئله، ارتباط موثر، کنترل هیجان و مدیریت استرس است که می تواند توانایی های فردی و اجتماعی کودکان را افزایش دهد و زمینه ارتقای عزت نفس آن ها را فراهم کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر عزت نفس کودکان با کم توانی ذهنی انجام شد. روش تحقیق نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کودکان ۸ تا ۱۲ ساله با تشخیص کم توانی ذهنی تحت پوشش مراکز آموزشی و توانبخشی شهرستان های اشنویه و نقده استان آذربایجان غربی بود. نمونه شامل ۳۰ کودک بود که به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (آموزش مهارت های زندگی) و کنترل جایگزین شدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه استاندارد عزت نفس کودکان (Coopersmith Self-Esteem Inventory) بود که از پایایی و اعتبار بالایی برخوردار است. گروه آزمایش، برنامه آموزش مهارت های زندگی را طی ۱۲ جلسه ۴۵ دقیقه ای، هفته ای یک بار دریافت کرد، در حالی که گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. یافته ها نشان داد که آموزش مهارت های زندگی باعث افزایش معنادار عزت نفس کلی و ابعاد مختلف آن در کودکان با کم توانی ذهنی شد (p < ۰.۰۰۱). همچنین مشاهده شد که مهارت هایی مانند تصمیم گیری، حل مسئله و ارتباط موثر بیشترین تاثیر را بر ارتقای عزت نفس داشتند. یافته های کیفی از مربیان و والدین نیز حاکی از افزایش اعتماد به نفس، مشارکت اجتماعی و توانایی مدیریت هیجانات در گروه آزمایش بود. نتایج پژوهش نشان می دهد که آموزش مهارت های زندگی به عنوان یک مداخله تربیتی و روان شناختی هدفمند می تواند به طور موثر عزت نفس کودکان با کم توانی ذهنی را بهبود دهد و توانمندسازی آنان در ابعاد فردی و اجتماعی را تقویت کند. بر اساس این یافته ها، پیشنهاد می شود که برنامه های آموزشی مراکز توانبخشی و مدارس ویژه شامل آموزش مهارت های زندگی به صورت منظم و هدفمند باشد تا اثرات مثبت آن بر کیفیت زندگی و رشد شخصیتی کودکان پایدار شود.

کلیدواژه ها:

آموزش مهارت های زندگی ، عزت نفس ، کودکان با کم توانی ذهنی ، توانمندسازی ، مهارت های اجتماعی