استفاده از مدل دپسیر در جنگلداری چند منظوره به منظور بررسی و مدیریت چالش ها و فرصت ها در ذخیره گاه جنگلی گز شهرستان ورامین استان تهران

زمینه و هدف: استفاده از فرایند دپسیر جهت مدیریت منابع جنگلی و طرح های جنگلداری چندمنظوره در مناطقی از شهرستان های ورامین و پیشوا و بررسی وضعیت اقتصادی - اجتماعی (وابستگی جوامع محلی به جنگل) روستاهای منطقه اجرای طرح می باشد. روش بررسی: در این پژوهش، اطلاعات شامل سطوح توده های جنگلی، مناطق تخریب یافته، فاقد زادآوری، زراعت زیراشکوب جنگل و دیگر اطلاعات پایه ثبت و اندازه گیری شدند. از طرفی اقدام به استخراج نقشه کلاسه بندی شده شیب و جهت، بافت خاک و تراکم پوشش گیاهی هر سه منطقه مورد مطالعه از شهرستان ورامین شد. برای بررسی وضعیت کنونی منطقه اجرای طرح و ارزیابی پاسخ های مدیریتی از چارچوب دیپسیر شامل (نیروهای محرک، فشار، موقعیت یا وضعیت کنونی، پیامد و پاسخ های مدیریتی) استفاده و نیروهای پیشران دخیل در تخریب این جنگل ها مشخص شدند. یافته ها: این مناطق جزء مناطق بسیار کم شیب هستند که در تمامی جهات جغرافیایی توزیع یافته است. بافت خاک منطقه فخرآباد و دولت آباد عمدتا لومی-رسی و درصد تراکم پوشش گیاهی آن کم است. در تجزیه و تحلیل عوامل علی - معلولی تخریب جنگل در منطقه مورد بررسی، شاخص های کمبود آب و بحران خشکسالی، ورود دام به منطقه جهت چرا، وابستگی مردم محلی به پوشش گیاهی و مرتعی جهت امرار معاش برای نیروهای محرکه، شاخص های ورود مردم محلی به منظور بوته کنی، فشار چرای دام و گردشگران برای نیروی فشارها، شاخص های وضعیت تراکم پوشش گیاهی و مراتع و وضعیت منابع آب منطقه در بررسی و تحلیل وضعیت، شاخص های میزان شوری و فرسایش خاک، تخریب مراتع، تخریب پوشش گیاهی و کاهش تنوع حیات وحش در بررسی و تحلیل آثار براساس نظرات کارشناسان، بازدیدهای میدانی متعدد و نیز مطالعات و بررسی اسناد و طرح های انجام شده در منطقه تعیین شدند. بحث و نتیجه گیری: آنچه به عنوان مهمترین نیروی محرکه و عامل اصلی این وضعیت می تواند باشد، نبود یک طرح و برنامه مدیریتی مدون در منطقه برای حفاظت از منابع طبیعی و توسعه اصولی و پایدار گردشگری است. بنابراین مهمترین راهکار در این زمینه تهیه طرح جنگلداری و توسعه پایدار گردشگری می باشد که بایستی با توجه به ظرفیت منطقه انجام گیرد. انجام اصولی طرح های مرتعداری نیز از مهمترین راهکارهای بهبود وضعیت پوشش گیاهی و جنگلی است تا با مشخص شدن ظرفیت چرای دام منطقه و نیز ارزیابی مرتع در منطقه از ورود مازاد دام جلوگیری و روش ها و راهکارهای موثر در این زمینه توسط کارشناسان مربوطه ارائه گردد.

کلیدواژه ها:

پاسخ مدیریتی ، تاثیرات اقتصادی-اجتماعی ، جوامع محلی ، طرح جنگلداری ، نیروهای محرکه.