بررسی کارکرد مدیر مدرسه در تقویت مشارکت والدین در فرآیند تعلیم و تربیت

مشارکت والدین در فرآیند تعلیم و تربیت، به عنوان یکی از ارکان اصلی بهبود کیفیت آموزش و تحقق عدالت آموزشی، نقش مهمی در ارتقای یادگیری دانش آموزان، رشد اجتماعی عاطفی آنان، و افزایش سرمایه اجتماعی مدرسه ایفا می کند. در این میان، مدیر مدرسه به عنوان رهبر آموزشی و تسهیل گر ارتباط میان خانواده و مدرسه، نقشی کلیدی در طراحی، سازماندهی و پایداری این مشارکت دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی کارکرد مدیر مدرسه در تقویت مشارکت والدین، ضمن مروری بر مبانی نظری و تجربی، به تحلیل راهبردها، چالش ها و پیامدهای مدیریتی در این حوزه می پردازد.چارچوب نظری تحقیق بر پایه رویکرد رهبری مشارکتی (Participative Leadership)، نظریه سرمایه اجتماعی پاتنام، و مدل همکاری مدرسه-خانواده-اجتماع اپستاین تدوین گردید. در این مدل ها، مدیر مدرسه نه تنها عامل اجرایی سیاست های آموزشی، بلکه عنصر واسطه ای است که نیازهای والدین و اهداف آموزشی را همسو کرده و از طریق ایجاد فرصت های معنادار تعامل، بستر مشارکت واقعی را فراهم می آورد.یافته های مرور ادبیات و داده های پژوهش های پیشین نشان می دهد که کارکردهای موثر مدیران در این زمینه را می توان در پنج محور اصلی دسته بندی کرد:۱. برقراری و تقویت ارتباطات دوسویه: استفاده از ابزارهای حضوری و دیجیتال برای حفظ جریان منظم اطلاعات میان خانه و مدرسه، و ارائه بازخورد به خانواده ها.۲. توانمندسازی والدین: برگزاری کارگاه ها، مشاوره های گروهی و برنامه های آموزشی برای ارتقاء مهارت های فرزندپروری و آشنایی با روش های نوین یادگیری.۳. ایجاد فرهنگ مدرسه محور بر مبنای مشارکت: نهادینه سازی ارزش ها و نگرش های مثبت نسبت به همکاری والدین در بین کادر آموزشی و دانش آموزان.۴. تسهیل مشارکت در تصمیم گیری ها: دعوت و دخالت دادن والدین در شوراهای مدرسه، کمیته های تصمیم سازی و پروژه های مدرسه ای.۵. مدیریت منابع و ایجاد انگیزش: بهره گیری از منابع محلی، خیرین و ظرفیت های اجتماعی برای تامین امکانات و تشویق والدین به حضور فعال.با این حال، پژوهش ها بر وجود چالش هایی همچون محدودیت زمانی والدین، کمبود آگاهی، موانع فرهنگی و اجتماعی، و ضعف مهارت ارتباطی برخی مدیران نیز تاکید دارند. راهکارهای پیشنهادی برای غلبه بر این موانع شامل استفاده هوشمندانه از فناوری های ارتباطی، انعطاف در زمان بندی برنامه ها، حساسیت فرهنگی در تعاملات، و ایجاد زیرساخت های انگیزشی پایدار است.برآیند تحلیل نشان می دهد که حضور فعال و رهبری هوشمندانه مدیر مدرسه، تضمین کننده تداوم و کیفیت مشارکت والدین در تعلیم و تربیت است و می تواند تاثیر مستقیم بر بهبود عملکرد تحصیلی، کاهش افت تحصیلی، و رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان داشته باشد. در نتیجه، سیاست گذاران آموزشی باید آموزش و توانمندسازی مدیران در حوزه مدیریت مشارکت را به عنوان بخشی از برنامه های توسعه حرفه ای آنان مدنظر قرار دهند.

کلیدواژه ها:

مدیر مدرسه ، مشارکت والدین ، رهبری مشارکتی ، سرمایه اجتماعی ، تعلیم و تربیت ، تعامل مدرسه و خانواده