بررسی نقش خلاقیت معلم در تسهیل یادگیری مفاهیم پیچیده هندسی

یادگیری مفاهیم پیچیده هندسی به دلیل ماهیت انتزاعی، چندبعدی و نیاز به تجسم فضایی، همواره یکی از چالش برانگیزترین حوزه های آموزش ریاضیات در مدارس محسوب می شود. در این فرآیند، نقش معلم به عنوان تسهیل گر یادگیری، نه صرفا انتقال دهنده اطلاعات، بلکه به عنوان طراح تجربه های خلاقانه آموزشی، اهمیتی حیاتی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر خلاقیت معلم در تسهیل یادگیری مفاهیم پیچیده هندسی، بر اساس رویکردی ترکیبی (کیفی-کمی) انجام شده است.در بخش نظری، مبانی مفهومی خلاقیت با تاکید بر چارچوب گیلفورد و مدل چهاربعدی والاس، و همچنین مبانی روان شناسی یادگیری هندسه بر اساس نظریه های پیاژه، فن هیل و فرضیه تجسم فضایی (Spatial Visualization Hypothesis) تبیین می گردد. خلاقیت معلم در این پژوهش فراتر از نوآوری مقطعی در روش تدریس بوده و شامل طراحی محتوا، استفاده از بازنمایی های چندگانه (Multiple Representations)، بهره گیری از فناوری های آموزشی، استفاده از بازی های ریاضی، و پیاده سازی فعالیت های میان رشته ای با علوم هنر و معماری است.روش تحقیق در بخش کمی به صورت نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل اجرا شد. نمونه شامل ۶۰ دانش آموز پایه هشتم از دو مدرسه در شهر … بود که به طور تصادفی انتخاب شدند. معلمان گروه آزمایش تحت برنامه توانمندسازی خلاقیت آموزشی قرار گرفتند و به مدت ۸ جلسه مفاهیم چون تبدیل ها، چندوجهی ها، حجم سازی و اثبات هندسی را تدریس کردند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه سنجش خلاقیت آموزشی معلم، آزمون پیشرفت تحصیلی هندسه، و مقیاس سنجش بارشناختی (Cognitive Load) بود. تحلیل داده ها با روش تحلیل کوواریانس (ANCOVA) و تحلیل مضمون در بخش کیفی صورت گرفت.یافته ها نشان داد که خلاقیت معلم به طور معناداری موجب افزایش دقت در استدلال فضایی، کاهش بارشناختی ذهنی، و ارتقای درک مفاهیم پیچیده هندسی در دانش آموزان شد. همچنین، مشاهده کیفی کلاس ها آشکار کرد که بهره گیری از داستان پردازی ریاضی، مدل سازی فیزیکی اشکال، استفاده از نرم افزارهای دینامیک هندسی (مانند GeoGebra)، و تلفیق هنرهای تجسمی با هندسه، موجب افزایش انگیزش و مشارکت فعال یادگیرندگان گردیده است.نتیجه گیری این پژوهش بر ضرورت سرمایه گذاری بر پرورش خلاقیت معلمان و طراحی کارگاه های آموزشی تاکید می کند تا آنان بتوانند با ترکیب روش های مبتنی بر بازی، فناوری و هنر، به تسهیل ادراک و عمق بخشی به یادگیری هندسه کمک کنند. سیاست گذاران آموزشی و مدیران مدارس، با فراهم ساختن بسترهای حمایتی و منابع لازم، می توانند نقش معلمان خلاق را به عنوان محرک های اصلی یادگیری معنادار و پایدار تقویت کنند.

کلیدواژه ها:

خلاقیت معلم ، یادگیری هندسه ، مفاهیم پیچیده ، تجسم فضایی ، بارشناختی ، فناوری آموزشی.