تجربه و برداشت معلمان دوره ابتدایی از عدالت در دسترسی به فرصت های آموزشی: رویکردی پدیدارشناسانه

عدالت آموزشی به عنوان یکی از اصول بنیادین نظام های تربیتی، نقش محوری در تضمین فرصت های برابر یادگیری و رشد متوازن دانش آموزان ایفا می کند. با وجود اهمیت فراوان این مفهوم، درک عمیق و تجربه عملی معلمان دوره ابتدایی از عدالت آموزشی در بستر واقعی مدارس ایرانی کمتر مورد پژوهش قرار گرفته است. این مطالعه با هدف فهم ساختارهای معنایی عدالت آموزشی از منظر معلمان ابتدایی، از رویکرد پدیدارشناسی کیفی بهره گرفت. با انتخاب هدفمند ۱۵ معلم فعال در مدارس ابتدایی ارومیه، داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته گردآوری و با روش تحلیل مضمون به صورت مرحله ای (کدگذاری باز، محوری و انتخابی) تحلیل شدند. یافته ها نشان داد عدالت آموزشی نزد معلمان مفهومی فراگیر است که فراتر از توزیع یکسان منابع به تفاوت های فردی، شرایط اجتماعی-اقتصادی و نیازهای ویژه دانش آموزان توجه دارد. معلمان موانعی از جمله عدم توازن ساختاری در تخصیص منابع، کمبود امکانات و نیروهای تخصصی، و سیاست های متمرکز و انعطاف ناپذیر را از مهم ترین عوامل محدودکننده عدالت معرفی کردند. همچنین، نقش حیاتی معلمان در تحقق عدالت آموزشی از طریق توانمندسازی حرفه ای و مشارکت فعال در فرایندهای تصمیم گیری مورد تاکید قرار گرفت. بر اساس این نتایج، بازتعریف سیاست های آموزشی با تاکید بر عدالت توزیعی و جبرانی، افزایش مشارکت معلمان و خانواده ها، و ایجاد نظام آموزشی منعطف و پاسخگو به تفاوت های فردی دانش آموزان ضروری است. این پژوهش می تواند مبنایی برای اصلاحات ساختاری و برنامه ریزی های هدفمند در نظام آموزشی کشور باشد تا عدالت آموزشی به صورت عملیاتی و پایدار تحقق یابد.

کلیدواژه ها:

عدالت آموزشی ، معلمان دوره ابتدایی ، پدیدارشناسی ، نابرابری آموزشی ، توانمندسازی معلمان ، سیاست های آموزشی ، تفاوت های فردی