شناسایی شاخصهای اثرگذار هوش مصنوعی در تاریخنگاری دیجیتال با رویکرد تحلیل تم

پیشرفت روزافزون فناوری های دیجیتال، بهویژه هوش مصنوعی، زمینه ساز تحولات عمیقی در حوزه های مختلف علوم انسانی شده است. یکی از حوزه هایی که به شکلی چشمگیر تحت تاثیر این تحولات قرار گرفته، تاریخنگاری است؛ حوزه ای که همواره نقشی مهم در درک گذشته، تحلیل وقایع و شکل دهی به حافظه جمعی ایفا کرده است. در شرایطی که حجم داده های تاریخی به شکل بی سابقه ای افزایش یافته و دسترسی به منابع متنوع تر و پیچیده تر شده، دیگر اتکا به روش های کلاسیک کفایت نمی کند. پژوهش حاضر با درک این ضرورت و با هدف شناسایی و طبقه بندی نظام مند شاخص های اثرگذار هوش مصنوعی در تاریخنگاری دیجیتال طراحی شده است. این مطالعه با رویکرد کیفی و بهره گیری از روش تحلیل تم انجام شده و داده های آن از طریق مرور نظام مند متون علمی و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با خبرگان مرتبط گردآوری شده اند. با استفاده از کدگذاری مفهومی و تحلیل محتوایی، در نهایت ۹۳ شاخص کلیدی شناسایی شد که نشان دهنده نقش چندوجهی و گاه پیچیده هوش مصنوعی در فرایندهای مختلف پژوهش تاریخی هستند. این شاخص ها در قالب هفت تم اصلی طبقه بندی شده اند که عبارت گردآوری و پردازش منابع تاریخی، تجسم، بازسازی و تجربه سازی، شخصی سازی و یادگیری پژوهش تطبیقی، هوشمندیقی و نوآوری در روش شناسی، اخلاق، شفافیت و اعتبار علمی، تحلیل محتوا و ساختار روایی، همکاری وی، بهرهوری و دسترسی پذیری. یافته های این پژوهش می توانند مبنای توسعه چارچوب های مفهومی دقیق تری برای بهره گیری از هوش مصنوعی در مطالعات تاریخی باشند و در طراحی سامانه های فناورانه، سیاستگذاری های آکادمیک و برنامه های آموزشی نوین در تاریخنگاری دیجیتال به کار گرفته شوند.

کلیدواژه ها:

تاریخنگاری دیجیتال ، هوش مصنوعی ، تحلیل منابع تاریخی ، تحلیل تم