مولفه های موثر بر سرشت و سرنوشت مطبوعات ایران در دوران جنگ جهانی دوم

هدف: با نزدیک شدن به انقلاب مشروطیت هر روز بر اهمیت و جایگاه مطبوعات در وقایع سیاسی افزوده می شد اما جز اندک زمان کوتاهی پس از مشروطیت و ایام پس از سقوط رضاشاه را نمی توان به عنوان عصر رونق مطبوعات به حساب آورد. در مرحله نخست و در پی انقلاب مشروطیت، روزنامه ها و مطبوعات ملی و محلی گوناگونی در عرصه سیاسی و فرهنگی ایران ظهور نمودند، به طوری که دو روزنامه «مجلس» و «ایران نو» در مجلس دوم هر کدام یکی از دو حزب و جریان سیاسی را نمایندگی می کردند. در طول جنگ جهانی دوم با وجود فضای باز سیاسی اما بار دیگر همان رویکرد لجام گسیختگی و هتاکی مطبوعات ادامه یافت که با وجود آزادی نسبی در مطبوعات اما پیشرفتی در زمینه حرفه ای شدن مطبوعات به وقوع نپیوست. حال پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که، فضای باز و متناقض سیاسی آن دوره و کانون های متعدد قدرت، سرنوشت و سرشت مطبوعات را به چه سمت و سویی سوق می دادند؟روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات کتابخانه ای بوده که در آن پس از بررسی و جمع آوری داده ها در قالب فیش های تحقیق، به دسته بندی و سپس تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعت پرداخته شده است.یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از این است که در شرایط آن روز اوضاع مطبوعات ثابت نبود و گردانندگان نشریات نیز در صورت توقیف از فضای باز و شرایط جدید سیاسی استفاده می نمودند و با اخذ امتیاز با عناوینی دیگر ولی با همان اهداف و رویکردهای قبلی به فعالیت خود ادامه می دادند و توقیف را دور می زدند و بی اعتبار می ساختند و همین عامل هم باعث هتاکی و جسارت بیشتر مطبوعات این دوره شده بود.نتایج: نتایج این پژوهش نشان می دهد که هرگاه مجلس به عنوان نماد آزادی خواهی قدرت می گرفت، مطبوعات نیز به عنوان رکن چهارم دموکراسی تقویت می شدند، به طوری که در اثنای جنگ جهانی دوم و شکل گیری فضای باز سیاسی، این اتفاق به خصوص در مجلس چهاردهم رقم خورد و رشد و گسترش مطبوعات را - در کوتاه مدت - به دنبال داشت. اما کمرنگ شدن نقش مجلس و دخالت نیروهای خارجی در انتخابات این نهاد مهم، بر سرنوشت مطبوعات نیز اثر  منفی نهاد و در نهایت مطبوعات را به سمت و سوی کم رونقی پیش برد.

کلیدواژه ها:

مطبوعات ، مجلس ، احزاب ، دولت ایران ، جنگ جهانی دوم