روش های شناسایی و کنترل آشوب در سیستم های دینامیکی

پدیده آشوب در بسیاری از سیستم های فیزیکی و اجتماعی مشاهده شده است. سیستم های آشوبناک دارای دینامیک های غیرخطی قطعی بوده و رفتار نامنظم و پیچیده ای دارند. شناسایی و کنترل رفتار آشوبناک سیستم های دینامیکی اهمیت بسزایی به ویژه در علوم مهندسی، فیزیک، اقتصاد و مدیریت دارد. در این مقاله ضمن معرفی ویژگی های سیستم های آشوبناک از جمله حساسیت خیلی زیاد به تغییرات شرایط اولیه و داشتن جاذب های عجیب با ساختار فراکتالی، روش های شناسایی آشوب به صورت گرافیکی (سری زمانی حالت های سیستم و صفحه فاز) و کمی (محاسبه نمای لیاپانوف) بررسی می شود. سپس مدل سازی سیستم آشوبناک به صورت یک سیستم دینامیکی غیرخطی زمان پیوسته یا زمان گسسته توضیح داده می شود و چهار هدف مختلف در کنترل آشوب، یعنی پایدارسازی، سنکرون کردن، پادکنترل و کنترل دوشاخگی به طور اجمالی بیان می گردد. برای کنترل رفتار سیستم های آشوبناک روش های مختلفی ارائه شده است. در این مقاله، چهار روش پرکاربرد کنترل فیدبک تاخیردار، کنترل تطبیقی، کنترل مقاوم و کنترل مد لغزشی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و تعدادی از پژوهش های جدید هم مرور می گردد.

کلیدواژه ها:

رفتار آشوبناک ، شناسایی آشوب ، کنترل آشوب.