بررسی ساختار سیاسی- اجتماعی جامعه شهر سوخته در هزاره سوم پیش از میلاد

بررسی ساختار سیاسی- اجتماعی جوامع در دوره آغاز شهرنشینی یکی از موضوعاتی است که در دهه های اخیر ذهن باستان شناسان را به خود مشغول کرده است. بررسی این موضوع با رویکردهای گوناگون منجر به استفاده از روش ها، تقسیم بندی ها و اصطلاحات متفاوت شده که در ده ها مقاله و کتاب مطرح و به بحث گذاشته شده اند. توجه به سازوکارهای حکومتی، اقتصاد سیاسی و رابطه قدرت در چنین جوامعی مباحثی چون وظایف شخص/ اشخاص برتر، فرمانروا، گروه های اشرافی و رابطه شان با یکدیگر را پیش می کشد. از بطن چنین مباحثی است که موضوعاتی چون ماهیت و کارکرد سلسله مراتب عمودی و سلسله مراتب افقی در جامعه مطرح می شود. استفاده از رویکردهایی ایستا و تک راستا در بررسی جوامع پیچیده باعث شده برخی از پژوهشگران برای شناخت و معرفی ساختار سیاسی- اجتماعی این جوامع از الگوهای مشخص و از پیش تعریف شده استفاده کنند و تفاوت هایی را که می تواند بین آنها وجود داشته باشد نادیده بگیرند. شهر سوخته در هزاره سوم پ.م. یکی از جوامعی است که ساختار سیاسی- اجتماعی آن با ساختارهای از پیش تعریف شده برای جوامع پیچیده هم زمان همخوانی ندارد. بر همین اساس در این مقاله سعی نموده ایم با بررسی متغیرهایی چون معماری، تدفین، آلات و ادوات اداری و الگوی پراکندگی محوطه ها، با شناخت بخش های اثرپذیرتر از ساختار سیاسی- اجتماعی، تصویری را از رابطه قدرت و نحوه اداره این جوامع بازسازی کنیم.

کلیدواژه ها:

Sociopolitical structure ، Shahr-i Sokhta ، ۳rd millennium BC ، hierarchy ، heterarchy ، ساختار سیاسی- اجتماعی ، شهر سوخته ، هزاره سوم پ.م. ، سلسله مراتب عمودی/افقی