مدل سازی و پیش بینی گسترش فضایی شهری (خزش شهری) با استفاده از داده های سنجش از دور و GIS و ارزیابی پیامدهای آن بر کاربری اراضی و منابع طبیعی

گسترش فضایی شهری، که اغلب از آن با عنوان 'خزش شهری' یاد می شود، یکی از بارزترین پدیده های قرن بیست و یکم و چالشی بزرگ برای توسعه پایدار است. این پدیده که با رشد پراکنده و با تراکم پایین در حاشیه شهرها مشخص می شود، پیامدهای عمیق زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی به همراه دارد. این مقاله مروری، با هدف بررسی جامع روش ها و تکنیک های نوین در حوزه مدل سازی و پیش بینی گسترش شهری تدوین شده است. در این راستا، نقش حیاتی فناوری های سنجش از دور (RS) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان ابزارهای کلیدی در پایش و تحلیل این پدیده پیچیده مورد تاکید قرار گرفته است. در این پژوهش، مدل های مختلفی از جمله مدل های آماری، ماشین یادگیری (مانند ماشین بردار پشتیبان و جنگل تصادفی) و مدل های ترکیبی (مانند زنجیره مارکوف و خودکارهای سلولی) که برای شبیه سازی دینامیک کاربری اراضی به کار می روند، تحلیل و مقایسه شده اند. همچنین، پیامدهای این گسترش بی رویه بر منابع طبیعی، به ویژه کاهش اراضی کشاورزی حاصلخیز و تخریب اکوسیستم های طبیعی، بر اساس یافته های مطالعات متعدد داخلی و بین المللی ارزیابی گردیده است. نتایج این بررسی نشان می دهد که مدل های ترکیبی و مبتنی بر هوش مصنوعی، به دلیل توانایی در تحلیل داده های حجیم و در نظر گرفتن عوامل متعدد تاثیرگذار، دقت بالاتری در پیش بینی الگوهای رشد آینده شهرها دارند و می توانند ابزاری کارآمد برای مدیران و برنامه ریزان شهری در راستای دستیابی به توسعه شهری پایدار باشند.

کلیدواژه ها:

گسترش شهری (خزش شهری) ، سنجش از دور (RS) ، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ، تغییر کاربری اراضی ، مدل سازی فضایی