خصوصی سازی دارایی های دولت در ایران (۱۳۶۸-۱۳۹۹) (مطالعه گزارش های مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی)

موضوع این مقاله مطالعه خصوصی سازی دارایی هایی دولت در جامعه ایران از پایان جنگ تا امروز است. این مطالعه از خلال بازخوانی گزارش های مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی درباره این موضوع در دوره های مختلف انجام شده است. پس از اثبات مسئله سوال پژوهش به این صورت ارائه شده است: «سیاست خصوصی سازی دارایی های دولت از حیث شیوه واگذاری به چه شکل اجرا شده اند؟». برای تحلیل چگونگی انجام واگذاری ها چارچوب نظری دیوید هاروی درباره انباشت سرمایه در دست اقلیتی معدود، از طریق خلع مالکیت از عموم مردم در فرایند خصوصی سازی مورداستفاده قرار گرفته است. واحد تحلیل مقاله کشور ایران در سال های ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۹ است. واحد مشاهده گزارش های مرکز پژوهش های مجلس درباره خصوصی سازی در سال های ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۹ است که با بخش های مرتبط با خصوصی سازی گزارش های تفریغ بودجه و برخی مصاحبه های سیاستگذاران درباره خصوصی سازی در همین سال ها تکمیل شده است. روش پژوهش تحلیل محتوای اسناد است. یافته های این پژوهش نشان می دهد اجرای سیاست خصوصی سازی در ایران، همواره همراه با توزیع رانت بوده و به تدریج به خلع مالکیت عموم مردم انجامیده است. اقلیتی از نیروهای سیاسی ایران یا بخش مهمی از شرکت های واگذارشده را از آن خود کرده اند یا با واگذاری شرکت های دولتی به بخش عمومی غیردولتی و نهادهای نظامی حضور خود را هیئت مدیره های انبوه شرکت های زیرمجموعه این نهادها تضمین کرده اند.

کلیدواژه ها:

privatization ، accumulation by dispossession ، neoliberalism ، خصوصی سازی ، انباشت به کمک سلب مالکیت ، نئولیبرالیسم.