ارزیابی تاب آوری اجتماعی سکونتگاه های غیررسمی در مواجهه با مخاطرات طبیعی (سیلاب، زلزله)

این پژوهش با رویکردی چندبعدی به بررسی تاب آوری در سکونتگاه های رسمی و غیررسمی می پردازد و ابعاد فیزیکی، اقتصادی، نهادی و اجتماعی تاب آوری را به طور همزمان تحلیل می کند تا نقاط قوت و ضعف هر کدام را شناسایی نماید. داده ها به صورت ترکیبی و با استفاده از روش های کمی (پرسشنامه و تحلیل آماری) و کیفی (مصاحبه و تحلیل محتوای موضوعی) گردآوری شده اند. نتایج نشان می دهد که سکونتگاه های رسمی به دلیل برخورداری از زیرساخت های مناسب، ساختارهای نهادی مستحکم و تنوع اقتصادی، تاب آوری فیزیکی، نهادی و اقتصادی بالاتری دارند، در حالی که سکونتگاه های غیررسمی به دلیل کمبود زیرساخت های استاندارد، ضعف نهادهای محلی و محدودیت های اقتصادی، آسیب پذیری بیشتری دارند. با این حال، تاب آوری اجتماعی در سکونتگاه های غیررسمی قوی تر بوده و شبکه های حمایتی، سرمایه اجتماعی، اعتماد متقابل و مشارکت جمعی در این مناطق نقش مهمی در تسریع فرآیندهای بازیابی و مقابله با بحران ها ایفا می کند. این یافته ها ضرورت رویکردی جامع در سیاست گذاری های شهری را یادآور می شوند که همزمان به تقویت زیرساخت ها و نهادها و ارتقای سرمایه اجتماعی توجه داشته باشد. توجه به شرایط ویژه سکونتگاه های غیررسمی و بهره گیری از راهکارهای بومی و مشارکتی، می تواند موجب افزایش پایداری و مقاومت جوامع شهری در برابر مخاطرات طبیعی، تغییرات اقلیمی و تنش های اجتماعی شود. همچنین، پژوهش بر اهمیت نقش نهادهای محلی، مدیریت موثر منابع، آموزش و آگاهی بخشی و ایجاد سازوکارهای پاسخگویی و هماهنگی نهادی برای افزایش تاب آوری نهادی تاکید می کند. در نهایت، ترکیب این ابعاد در قالب چارچوبی یکپارچه امکان برنامه ریزی پایدار را فراهم آورده و می تواند به ارتقای کیفیت زندگی، کاهش نابرابری و بهبود مدیریت بحران در سطح شهری منجر شود.

کلیدواژه ها:

تاب آوری اجتماعی ، سکونتگاه غیررسمی ، مخاطرات طبیعی ، سیلاب ، زلزله ، آسیب پذیری ، مشارکت اجتماعی ، آموزش مخاطرات