بررسی ظرفیت های مدیریت شهری در توسعه اکوتوریسم شهری با تاکید بر نقش شهرداری

در سال های اخیر توسعه اکوتوریسم شهری به عنوان رویکردی نوین در مدیریت پایدار شهرها مطرح شده است که بر حفظ منابع طبیعی، ارتقاء مشارکت اجتماعی و تقویت اقتصاد محلی تاکید دارد. این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر توسعه اکوتوریسم شهری و بررسی ظرفیت ها و چالش های مرتبط با آن در یک شهر نمونه انجام گرفت. تحلیل عاملی پنج عامل کلیدی شامل زیرساخت های طبیعی و اکولوژیکی، مشارکت اجتماعی و سازمان های مردم نهاد، سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری، آموزش و آگاه سازی زیست محیطی و ظرفیت اقتصادی جوامع محلی را به عنوان عناصر اصلی معرفی کرد که به ترتیب سهم ۲۸، ۲۲، ۱۸، ۱۶ و ۱۴ درصد از واریانس تبیین شده را دارا بودند. یافته ها نشان می دهد که وجود منابع طبیعی غنی به تنهایی برای توسعه پایدار اکوتوریسم کافی نیست و نقش نهادها، سیاست ها، آموزش و توانمندسازی جوامع محلی بسیار تعیین کننده است. نتایج کیفی نیز ضعف نهادسازی، نبود سیاست گذاری یکپارچه، ناکارآمدی تخصیص بودجه و ضعف آموزش شهروندی را به عنوان مهم ترین چالش ها معرفی کردند، در حالی که وجود پارک های جنگلی، فرهنگ بومی غنی، سازمان های مردم نهاد فعال و دسترسی به منابع طبیعی، ظرفیت های بالقوه قابل توجهی برای توسعه این حوزه هستند. تحلیل های آماری و مطالعات پیشین تاکید دارند که موفقیت در اجرای سیاست های اکوتوریسم شهری مستلزم تدوین برنامه های جامع و مشارکتی، افزایش همکاری بین نهادهای مختلف، تقویت آموزش و اطلاع رسانی و تامین منابع مالی پایدار است. علاوه بر این، ارتقاء زیرساخت های حمل ونقل و خدمات گردشگری با حفظ اصول زیست محیطی، نقش مهمی در جذب و نگهداشت گردشگران ایفا می کند. این پژوهش ضمن ارائه شناخت عمیق نسبت به ترکیب عوامل موثر، پیشنهاد می کند که توسعه اکوتوریسم شهری نیازمند رویکردی بین رشته ای و هماهنگ میان جنبه های کالبدی، اجتماعی، نهادی و اقتصادی است تا بتواند ضمن حفظ اکوسیستم های طبیعی، فرصت های اقتصادی و رفاهی را برای جوامع محلی فراهم آورد و به توسعه پایدار شهری کمک کند. در نهایت، تقویت نهادسازی، تدوین سیاست های راهبردی و آموزش مستمر شهروندان به عنوان راهکارهای کلیدی برای عبور از چالش ها و بهره برداری بهینه از ظرفیت های موجود پیشنهاد شده است. این نتایج می تواند راهنمایی ارزشمند برای برنامه ریزان، مدیران شهری و فعالان حوزه گردشگری در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار و حفظ محیط زیست شهری باشد.

کلیدواژه ها:

اکوتوریسم شهری ، مدیریت شهری ، توسعه پایدار ، شهرداری ، گردشگری طبیعت محور ، مشارکت محلی