تبیین اصول و موازین اخلاقی منعکس شده در منشورها و نظامنامه های اخلاق پژوش

منشور اخلاق پژوهش نظامنامه یا تعهدنامه ای است که حدود اخلاقی اجزای پژوهش را ترسیم می کند. در پژوهش حاضر تالش شد تا اصول و موازین اخلاقی منعکس شده در دانشگاه های برتر خارجی و داخلی از منظر نظام رتبه بندی شانگهای مورد بررسی قرار بگیرد. بدین منظور از روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی استفاده شد. نتایج نشان داد که تنوع اصول اخلاقی منعکس شده در نظامنامه های دانشگاه های خارجی بیش از دانشگاه های داخلی است. اصول اخلاقی منعکس شده در نظامنامه های اخلاق پژوش دانشگاه های داخل کشور از ایدئولوژی توحیدی نشئت گرفته و خدا را ناظر اعمال خوب بد ذینفعان حوزه های پژوهشی می داند. با این حال، به ضرورت توجه به اصول اخلاقی فردی همانند احترام، اعتماد، رازداری، پاسخگوئی و رعایت انصاف و امانت تاکید می کند. در اصول اخلاقی آرمانی توجه به منافع ملی و همچنین حقیقت جوئی و تالش برای برابری مورد تاکید قرار گرفته است. آنچه اصول اخلاقی آرمانی دانشگاه های برتر خارجی را متمایز می کند قانون محوری و توجه به اصل سختگیری و در نظر گرفتن مصلحت ها است. این موضوع می تواند تا حدود زیادی تکلیف کمیته های اخلاق پژوش دانشگاه ها را برای تدوین شیوه نامه ها و اجرای آنها مشخص کند. در رابطه با اصول اخلاقی عملکردی نیز توجه به نوآوری و شفافیت در هر دو گروه مشاهده می شود. با این حال تاکید بر آموزش از جمله نکات متمایزی است که در منشورها و نظامنامه های اخلاق پژوش دانشگاه های برتر خارجی مشاهده می شود. در رابطه با موازین اخلاقی مورد بررسی در این پژوش نیز ذکر چند نکته دارای اهمیت است. توجه به جنبه های فرهنگی، مسائل خاص دانشگاه، آموزش و همین طور شفافیت فرایندهای مدیریت اخلاق پژوش در نظامنامه های اخلاق پژوش دانشگاه های برتر خارجی کامال قابل مشاهده است. این تاکید می تواند به دلیل قانون مداری، شفافیت و همین طور حضور گروه های قومی، نژادی و مذهبی متنوعی باشد که در این دانشگاه ها مشغول تحصیل و پژوش هستند. انتظار می رود که دانشگاه های برتر داخلی نیز به این سه نکته مهم توجه کنند. همچنین مصادیق تخلفات پژوشی در منشورها و نظامنامه های خارجی با تنوع بیشتری مطرح شده و به تفصیل این مصادیق تعریف شده اند. تنوع معرفی مصادیق آزمودنی ها در منشورها و نظام نامه های داخلی خوب ارزیابی می شود. با این حال، ارجاع به قوانین بالادستی در این زمینه کافی به نظر نمی رسد که این مسئله ممکن است به دلیل فقدان و یا خلقانونی در این رابطه باشد. منشورها و نظامنامه های اخلاق پژوش داخلی به قواعد و تنظیمات نشر پژوش ها توجه ویژه ای کرده است. این نکته ممکن است ناشی از تخلفات زیادی باشد که در رابطه با سرقت علمی و یا انتشار بی کیفیت برون داده های پژوشی رخ داده باشد.

کلیدواژه ها:

منشور اخلاق پژوش ، نظام نامه اخلاق پژوش ، دانشگاه های برتر خارجی ، دانشگاههای برتر داخلی ، اصول اخلاقی ، موازین اخلاقی