بررسی کالبدی _فضایی توسعه روستایی در شهر الشتر(استان لرستان ) با تاکید بر رویکرد جغرافیایی و برنامه ریزی شهری

برنامه ریزی کالبدی یکی از مهم ترین شاخه های برنامه ریزی جغرافیایی و توسعه ای به شمار می رود که با هدف سازماندهی فضا، بهینه سازی استفاده از منابع، و ارتقاء کیفیت زندگی در سکونتگاه ها به ویژه در نواحی روستایی طراحی می شود. پژوهش حاضر با تمرکز بر منطقه الشتر در استان لرستان، به بررسی ابعاد جغرافیایی موثر بر ساختار کالبدی روستاها و تحلیل چالش ها و فرصت های موجود در این حوزه می پردازد. در این راستا، ابتدا مفاهیم کلیدی نظیر جغرافیا، توسعه روستایی و برنامه ریزی کالبدی تعریف شده و سپس نظریه ها و مدل های مرتبط با برنامه ریزی کالبدی سکونتگاه های روستایی معرفی می گردد. پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و با استفاده از روش های میدانی، پرسش نامه، مشاهدات مستقیم و تحلیل داده های مکانی (GIS)، اطلاعات لازم از جامعه آماری شامل چندین روستای منتخب منطقه الشتر جمع آوری شده است. یافته ها نشان می دهند که ویژگی های جغرافیایی چون توپوگرافی کوهستانی، پراکندگی منابع آب، الگوهای سنتی معماری و ساختارهای اقتصادی روستاها، نقش قابل توجهی در شکل گیری فضایی و کالبدی این مناطق ایفا کرده اند. همچنین عواملی چون مهاجرت، فرسودگی کالبدی، ضعف زیرساخت های خدماتی و عدم انطباق طرح های توسعه با واقعیت های محلی، از جمله چالش های عمده شناسایی شده اند. در مقابل، ظرفیت هایی چون وجود زمین های مستعد، امکان توسعه گردشگری روستایی، انرژی های تجدیدپذیر، و تجربه های موفق بهسازی در برخی نقاط کشور، به عنوان فرصت هایی برای ارتقاء برنامه ریزی کالبدی در روستاها مطرح شده اند. بررسی مطالعات تطبیقی نیز نشان داد که مشارکت مردمی، توجه به ویژگی های بومی و استفاده از فناوری های نوین (نظیر سامانه های اطلاعات مکانی) از مهم ترین عوامل موفقیت در برنامه ریزی کالبدی محسوب می شوند. در نهایت، مقاله بر ضرورت تلفیق ابعاد جغرافیایی با راهبردهای کالبدی تاکید کرده و پیشنهادهایی عملی برای بهبود وضعیت روستاهای منطقه ارائه داده است. این مطالعه می تواند به عنوان الگویی برای مناطق مشابه در کشور مورد استفاده برنامه ریزان و نهادهای توسعه ای قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

جغرافیا ، برنامه ریزی روستایی ، توسعه کالبدی ، سکونتگاه های روستایی ، تحلیل فضایی ، الشتر ، توسعه پایدار ، زیرساخت روستایی ، GIS ، برنامه ریزی منطقه ای