مقایسه زبان طنز در آثار عبید زاکانی و پروین اعتصامی

طنز یکی از ابزارهای موثر در نقد اجتماعی است که شاعران فارسی زبان از آن برای انعکاس ناهنجاری های جامعه بهره برده اند. عبید زاکانی و پروین اعتصامی، دو شاعر برجسته، هر یک با شیوه ای متفاوت از این ابزار برای بیان اعتراض های اجتماعی خود استفاده کرده اند. عبید زاکانی، با زبانی تند و بی پرده، طنز را برای افشاگری مستقیم به کار گرفته است. آثار او سرشار از هجو، کنایه و انتقاد شدید نسبت به فساد اخلاقی، سیاسی و اجتماعی است که در جامعه زمان او رایج بوده است. در مقابل، پروین اعتصامی، با زبانی ملایم تر و استعاری، از طنز به عنوان ابزاری برای اصلاح و آموزش بهره برده است. او در قالب مناظره های شاعرانه و تمثیل های اخلاقی، مفاهیمی همچون ظلم، نابرابری های اجتماعی و فساد اداری را به چالش کشیده است. این مقاله با بررسی تفاوت های زبانی و رویکردهای طنز آمیز این دو شاعر، نشان می دهد که سبک عبید زاکانی بیشتر متکی بر انتقاد مستقیم و گزنده است، در حالی که پروین اعتصامی از زبانی نرم تر و اخلاقی تر برای بیان اعتراض های خود استفاده کرده است. این تفاوت در شیوه بیان طنز، نه تنها ناشی از سبک شخصی هر شاعر بلکه متاثر از شرایط اجتماعی و فرهنگی دوران زندگی آنان است. بررسی این دو رویکرد به درک عمیق تر نقش طنز در نقد اجتماعی در ادبیات فارسی کمک می کند.

کلیدواژه ها:

طنز ، نقد اجتماعی ، عبید زاکانی ، پروین اعتصامی