مشت زنی در بوستان و گلستان سعدی در قرن ۱۲ میلادی در ایران

جواد چشمه سیماب مقدمه سعدی، شاعر و اندیشمند برجسته ی قرن ۱۲ میلادی، در آثار خود همواره تصویری واقع گرایانه از زندگی اجتماعی، ارزش های اخلاقی و مشاغل رایج زمان خود ارائه می دهد. یکی از اشارات جالب او به مشت زنی به عنوان حرفه ای است که در دوره ای از رونق افتاده و دیگر منبع درآمد مطمئنی نبوده است. این موضوع نشان می دهد که مشت زنی، فارغ از جنبه های نظامی و جنگی، به عنوان یک ورزش یا آیین رقابتی در جشن های عمومی در ایران آن زمان وجود داشته است. مشت زنی در آثار سعدی: تحلیل تاریخی در بوستان، باب اول، بخش ۳۱ و گلستان، باب سوم، حکایت ۲۷، سعدی به مشاغلی اشاره می کند که روزگاری پررونق بوده ولی بعدا اعتبار خود را از دست داده اند. بررسی دقیق این حکایات نشان می دهد که مشت زنی در زمان سعدی، هرچند نه به سبک مدرن امروزی، اما به عنوان نوعی رقابت مناسبتی در جشن ها و گردهمایی های عمومی وجود داشته است. این اشاره در دو جهت مهم تاریخی معنا پیدا می کند: ۱. مشت زنی به عنوان بخشی از آیین های رقابتی—در بسیاری از فرهنگ ها، از یونان باستان تا ایران، مبارزات تن به تن در قالب جشن ها برگزار می شدند. ۲. مشاغل فصلی و رقابتی—در مناطقی مانند خراسان، ورزش هایی مانند کشتی با چوخه نیز در مناسبت های خاص برگزار می شوند و جوایز بزرگی دریافت می شود، اما به عنوان یک حرفه ی دائمی برای تامین معاش پایدار نیستند. آیا مشت زنی در قرن ۱۲ میلادی در ایران وجود داشته؟ با توجه به تحلیل سعدی، منطقی به نظر می رسد که مشت زنی در ایران آن زمان نوعی رقابت مناسبتی بوده، جایی که مبارزان به امید دریافت جوایز ارزشمند در جشن ها شرکت می کردند. مشابه کشتی با چوخه که امروزه در فروردین ماه در خراسان برگزار می شود و سابقه ی هدیه دادن اسب، شتر، گاو و گوسفند به قهرمانان را دارد، مشت زنی نیز ممکن است چنین جایگاهی در جامعه داشته بوده باشد. سعدی با نگاهی واقع گرایانه، هشدار می دهد که هرچند شهرت و افتخارات این رقابت ها جذاب است، اما معیشت پایدار نیاز به خرد و دوراندیشی دارد. از این منظر، حکایات او نه فقط تصویری از ورزش های رزمی آن زمان ارائه می دهند، بلکه پیامی اخلاقی در مورد زندگی و معیشت پایدار دارند. نتیجه گیری بررسی اشاره های سعدی به مشت زنی نشان می دهد که این رقابت، اگرچه امروزه شواهد تاریخی زیادی از آن باقی نمانده، ممکن است در زمان او در شیراز یا مناطق دیگری از ایران وجود داشته باشد. سعدی در حکایات خود به افول این شغل اشاره می کند، که نشان دهنده ی این است

کلیدواژه ها:

مشت زنی ، سعدی ، بوستان ، گلستان ، قرن ۱۲ میلادی ، ایران