سامانه های پرفشار محلی کوهستانی ایران

ایران سرزمین به غایت کوهستانی است وجود دو رشته کوه عمده زاگرس و البرز و در مجموع صدها رشته کوه و توده کوهستانی و قلل منفرد نماد این مسئله است. این توپوگرافی در هم تنیده نقش موثری در شرایط آب و هوایی این سرزمین دارد. در این مطالعه ابتدا از داده های ۱۵۷ ایستگاه هواشناسی کشور در فواصل ۳ ساعته و در بازه زمانی ابتدای تاسیس تا سال ۲۰۲۰ ، جهت شناسایی اولیه ویژگی کمیتهای هواشناختی و تحلیل آماری آماری آنها استفاده شده است. همچین از داده های بازتحلیل مرکز اروپایی پیش بینی جوی مقیاس متوسط (ECMWF) با تفکیک زمانی سه ساعته و تفکیک مکانی ۰/۱۲۵درجه در راستای طول و عرض جغرافیایی برای مطالعه الگوی کمیتهای میدان فشار تراز دریا میدان ارتفاع در ترازهای فشاری استاندارد میدان دما در ترازهای فشاری استاندارد نم نسبی و نم ویژه در ترازهای زیرین ،جو میدان ،باد میدان تاوائی نسبی، و میدان سرعت ،قائم میدان همگرایی در ترازهای ،زیرین میانی و زبرین استفاده شد به کمک این دادهها با فرمت NetCDF اسکریپت نویسی در محیط نرم افزار گرادس (Grads)، الگوی میانگین درازمدت گردش میان مقیاس کمیتهای فشار، دما، ارتفاع ،ژئوپتانسیلی تاوایی نسبی واگرایی و سرعت قائم در طی دوره آماری ۲۰۱۹-۱۹۸۷ و همچنین برش قائم کمیتهای مربوطه تهیه شد. در نهایت دادههای رقومی ارتفاع (DEM) متری مدلهای رقومی ارتفاعی STM در محیط نرم افزار Arc GIS ۱۰/۵ مورد تحلیلهای هندسی قرار گرفت و همچین دادههای استخراج شده از تصاویر سنجنده مادیس برای پایش و صحت سنجی مورد استفاده واقع شد. تحلیل دادههای فوق در پژوهش حاضر نشان داد که نزدیکی جغرافیایی سامانه های کوهستانی مانند البرز و زاگرس به عرضهای شمالی جغرافیای و سامانه های پرفشار به ویژه در مجموعه قفقاز سبب شده که با شکل گیری و گسترش نصف النهاری آن و ترکیب آن با سامانه پرفشار زاگرس شاهد شکل گیری زبانه پرفشار نیمه دائمی زاگرس به ویژه در فصل سرد باشیم. همچنین شکل خاصی و نحوه کشیدگی توپوگرافیکی ،آن به عنوان حجمی پیوسته سبب شده که در بسیاری مواقع تجمع شرایط پرفشاری سبب شکل گیری زبانهای پرفشار بر روی رشته کوه زاگرس شود. در فصل سرد سال همزمان با افت دما بارش برف نقش آلبدو و همچنین افزایش شار موج بلند در طی ساعتهای شب و تقویت هسته سرمایی در مناطق کوهستانی و کاهش ارتفاع تراز یخبندان شاهد یک دست شدن سامانههای فشاری به ویژه بر روی رشته کوههای عمده ایران میشویم بنابراین با تقویت سامانه های فشاری بر روی رشته کوهها سامانههای فشار به شکل زبانه پرفشار خودنمایی می.کنند این تلفیق سبب میشود نقش آرایش ناهمواری و شرایط توپوگرافی این واحدهای ژئومورفولوژیک در شکل گیری سلولهای پرفشار مستقل کم شود این تقویت به گونه ای است که شاهد تلفیق سامانه های فشار مجزایی چون سامانه کرمان در پرفشار زاگرس میباشیم. در شرق کشور این مسئله خود را با درهم تنیدگی سامانه های پرفشار خراسان شمالی ،مرکزی جنوبی و تفتان به شکل یک زبانه پرفشار نمایش میدهد. در فصل گرم سال با تضیف شرایط پرفشاری بر روی فلات ایران و همچنین عقب نشینی زبانههای فشاری شرایط فشاری تبعیت بیشتری از شرایط توپوگرافی کرده و شاهد پدیداری سامانههای پرفشاری متنوعی در فلات ایران هستیم نکته قابل توجه در این بین شرایط استمرار حضور

کلیدواژه ها:

سامانه های پرفشار ، کوهستان ، هواشناسی ، الگوی کمیتهای هواشناختی ، توپوگرافی