کالبدشکافی انگیزه تحصیلی: از نظریه های بنیادین تا راهکارهای عملی در کلاس درس

انگیزه تحصیلی به عنوان نیروی محرکه اصلی در فرآیند یادگیری، نقشی حیاتی در موفقیت تحصیلی، بهزیستی روانی و رشد همه جانبه دانش آموزان ایفا می کند. این مقاله با هدف بررسی عمیق ابعاد روانشناختی انگیزه تحصیلی و ارائه راهکارهای عملی برای تقویت آن در محیط آموزشی تدوین شده است. مسئله اصلی پژوهش، روند رو به رشد بی تفاوتی تحصیلی و کاهش انگیزه درونی در میان دانش آموزان است که خود را در قالب افت عملکرد، فرسودگی و اجتناب از چالش های یادگیری نشان می دهد. این پژوهش با استفاده از روش شناسی مروری-تحلیلی، به بررسی و تلفیق مبانی نظری کلیدی، به ویژه «نظریه خودتعیین گری» (SDT) و «نظریه جهت گیری هدف» می پردازد. یافته های حاصل از مرور نظام مند ادبیات پژوهشی نشان می دهد که انگیزه تحصیلی یک ویژگی ثابت و ذاتی نیست، بلکه حالتی پویا و تحت تاثیر سه نیاز بنیادین روانشناختی است: خودمختاری (احساس کنترل و انتخاب)، شایستگی (احساس کارآمدی و تسلط) و تعلق (احساس ارتباط و پذیرش). همچنین، نقش معلم به عنوان تسهیل گر این نیازها و تاثیر شیوه های تدریس و ارزشیابی بر جهت گیری اهداف دانش آموزان (تبحری یا عملکردی) مورد تاکید قرار می گیرد. در نهایت، مقاله با ارائه یک جمع بندی جامع، نتیجه می گیرد که گذار از رویکردهای کنترلی و بیرونی به سمت راهبردهای توانمندساز و درونی ساز، کلید اصلی احیای انگیزه تحصیلی است و مجموعه ای از پیشنهادات کاربردی و مبسوط را برای معلمان، مدیران و برنامه ریزان درسی جهت ایجاد محیط های آموزشی انگیزه بخش ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

انگیزه تحصیلی ، نظریه خودتعیین گری ، انگیزه درونی ، خودمختاری دانش آموز ، شایستگی ، تعلق ، نقش معلم ، راهکارهای کلاسی.