کارکردهای پنهان برنامه درسی رسمی: مطالعه موردی از تکرار نابرابری های اجتماعی در مدرسه

این پژوهش با هدف بررسی کارکردهای پنهان برنامه درسی رسمی و نقش آن در تکرار و بازتولید نابرابری های اجتماعی در مدارس انجام شده است. برنامه درسی رسمی اغلب در ظاهر با رویکردی برابرطلبانه تدوین می شود، اما در لایه های پنهان خود می تواند ارزش ها، نگرش ها و ساختارهایی را تقویت کند که شکاف های اجتماعی و طبقاتی را تداوم می بخشد. روش تحقیق به صورت تحلیلی–توصیفی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و تحلیل انتقادی مقالات معتبر داخلی و خارجی انجام گرفته است. یافته ها نشان می دهد که عوامل متعددی همچون الگوهای ارزشیابی، محتوای آموزشی غیرهمسو با تنوع فرهنگی، زبان آموزش و تعاملات معلم–دانش آموز در کلاس، به شکل گیری و استمرار نابرابری ها یاری می رسانند. همچنین، نتایج حاکی از آن است که این کارکردهای پنهان اغلب از دید سیاست گذاران و حتی معلمان پنهان مانده و بدون مداخله هدفمند، چرخه بازتولید اجتماعی ادامه می یابد. بر اساس تحلیل انجام شده، بازنگری در برنامه درسی رسمی با رویکرد عدالت محور، توانمندسازی معلمان در تشخیص پیامدهای پنهان آموزشی و طراحی مداخلات فرهنگی متناسب با بافت اجتماعی دانش آموزان می تواند راهکاری موثر برای کاهش این نابرابری ها باشد.

کلیدواژه ها:

برنامه درسی رسمی ، کارکرد پنهان ، نابرابری اجتماعی ، بازتولید اجتماعی ، عدالت آموزشی