یادگیری فعال؛ راهی نوین برای مشارکت بیشتر دانش آموزان/

در دهه های اخیر، یادگیری فعال به عنوان رویکردی نوین در نظام های آموزشی شناخته شده که با هدف تبدیل دانش آموز از مخاطب منفعل به عامل پویا در فرایند یادگیری طراحی شده است. این روش مبتنی بر نظریه های ساخت گرایی و تعامل اجتماعی است و با تاکید بر مشارکت فعال فراگیران، حل مسئله، کار گروهی و بازتاب مستمر، زمینه ای مناسب برای کسب مهارت های تفکر انتقادی، خودکارآمدی و تعامل اجتماعی فراهم می آورد. بررسی ادبیات پژوهش نشان می دهد که کاربرد روش های یادگیری فعال در کلاس های درسی، علاوه بر افزایش انگیزه و رضایت دانش آموزان، موجب بهبود نتایج تحصیلی و تثبیت بلندمدت یادگیری می شود.در ایران نیز مطالعات متعددی با محوریت پیاده سازی انواع فعالیت های عملی نظیر پرسش گری هدایت شده، یادگیری مبتنی بر پروژه، نقش آفرینی و یادگیری همیار انجام شده است. نتایج این پژوهش ها بیانگر افزایش میانگین نمرات، کاهش افت تحصیلی و ارتقای کیفیت تعامل استاد–دانش آموز و میان فراگیران است. با وجود بهره مندی از مزایای متعدد، چالش هایی همچون مقاومت معلمان نسبت به تغییر روش های آموزشی، کمبود منابع و تجهیزات لازم و زمان بر بودن طراحی و اجرای فعالیت های فعال وجود دارد.برای فائق آمدن بر این موانع، پیشنهاد می شود دوره های توانمندسازی معلمان در زمینه طراحی درس نامه های فعال و استفاده بهینه از فناوری های آموزشی برگزار شود، منابع کم هزینه و ابزارهای مجازی در دسترس قرار گیرد، و ترکیبی از روش های فعال و سنتی در چارچوب برنامه درسی به کار گرفته شود. همچنین، تدوین الگوهای بومی و بومی سازی فعالیت ها با توجه به شرایط فرهنگی و ساختار مدرسه ای ایران می تواند اثربخشی مدل های یادگیری فعال را بیش از پیش ارتقا دهد.این مقاله با مرور مبانی نظری، تشریح روش های مختلف اجرای یادگیری فعال و ارائه نتایج مطالعات موردی در مدارس ایران، چارچوبی جامع برای معلمان، مدیران و سیاست گذاران آموزشی فراهم می آورد تا با راهبردهای پیشنهادی، مشارکت دانش آموزان در فرایند یادگیری را به طور چشمگیری افزایش دهند.

کلیدواژه ها:

کلمات کلیدی: یادگیری فعال ، مشارکت دانش آموز ، حل مسئله ، یادگیری مبتنی بر پروژه ، نقش آفرینی ، یادگیری همیار ، ساخت گرایی.