بررسی نقش برنامه های فوق برنامه در پرورش تفکر خلاق

در نظام آموزشی امروز، تقویت تفکر خلاق به عنوان یکی از مولفه های کلیدی برای آماده سازی دانش آموزان جهت مواجهه با چالش های پیچیده زندگی و دنیای آینده شناخته می شود. در این میان، برنامه های فوق برنامه (فراتر از دروس رسمی)، به عنوان بستری انعطاف پذیر و غیررسمی، نقش موثری در توسعه مهارت های خلاقانه ایفا می کنند. مقاله حاضر با هدف بررسی نقش برنامه های فوق برنامه در پرورش تفکر خلاق دانش آموزان، به تحلیل جنبه های مختلف این فعالیت ها در سطوح فردی، اجتماعی و آموزشی می پردازد.در این پژوهش، انواع برنامه های فوق برنامه از جمله کارگاه های هنری، فعالیت های علمی-پژوهشی، مسابقات خلاقیت، گروه های تئاتر و موسیقی، برنامه های روباتیک، نوآوری های زیست محیطی و فعالیت های داوطلبانه مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهند که مشارکت فعال دانش آموزان در این برنامه ها سبب تحریک ذهنی، تجربه یادگیری مشارکتی، تقویت حل مسئله، ابتکار، و توسعه اعتمادبه نفس می شود. همچنین، برنامه های فوق برنامه با فراهم سازی فضای بدون قضاوت و آزادی در اندیشیدن، بستر مناسبی برای بروز خلاقیت های فردی فراهم می آورند.از سوی دیگر، نقش معلمان و مربیان در هدایت این فعالیت ها، حمایت مدرسه و خانواده، و انتخاب متناسب برنامه ها با علایق و استعدادهای دانش آموزان از عوامل موثر در اثربخشی آن ها شناخته شده اند. مقاله در پایان پیشنهاد می دهد که طراحی هدفمند و ساختارمند برنامه های فوق برنامه، با در نظر گرفتن ویژگی های سنی، فرهنگی و محیطی، می تواند به عنوان مکملی کارآمد برای آموزش رسمی، در پرورش نسل های خلاق، نوآور و مسئول موثر واقع شود.

کلیدواژه ها:

کلمات کلیدی: تفکر خلاق ، برنامه های فوق برنامه ، آموزش خلاق ، خلاقیت دانش آموزان ، آموزش غیررسمی ، فعالیت های مکمل ، کارگاه هنری ، آموزش نوآورانه ، یادگیری تجربی ، مهارت های قرن ۲۱.