چرائی ناکارآمدی و چگونگی توسعه صنعت خودرو ایران از منظر نظریه نظم اجتماعی

تولید خودرو در ایران به دلایل مختلفی از جمله؛ مواد اولیه و انرژی ارزان، نیروی کار ماهر و ارزان، اندازه بازار داخلی، پتانسیل فوق­العاده کشور در حوزه ترانزیت، و قابلیت صادرات به کشورهای مختلف منطقه برای بنگاه­های تولیدکننده داخلی و خارجی دارای جذابیت فراوانی است. علی­رغم این ظرفیت بالقوه، صنعت خودرو ایران به دلیل محدودیت­ در دسترسی به زنجیره ارزش جهانی خودرو، مالکیت و مدیریت شرکت­های خودروساز، بازار فروش، ارز و تسهیلات بانکی و منابع انسانی کارآمدی لازم برای تولید خودرو با کیفیت و قیمت مناسب را ندارد. این محدودیت­ها از منطق درونی نظم دسترسی محدود در ایران ناشی شده و منشا رانت­های غیرمولد در این صنعت هستند. این رانت­ها، که تاثیرات سوئی بر بهره­وری و رقابت­پذیری شرکت­های خودروسازی و کیفیت و قیمت محصولات آنان می­گذارند، مانع توسعه صنعت خودرو در ایران هستند. بنابراین خروج از وضع نامناسب فعلی و توسعه صنعت خودرو، مستلزم توافق فرادستان در خصوص رفع محدودیت­های مذکور و جایگزینی رانت غیرمولد با رانت مولد در این صنعت است. لازمه این توافق نیز درک ضرورت توجه به تولید فناورانه و نقش و جایگاه صنعت خودرو در گستره تولیدات کارخانه­ای و قابلیت آن برای ایفای نقش پیشران در توسعه صنعتی توسط فرادستان است. تقویت چنین بینشی در فرادستان می­تواند سرمنشا تحولات گسترده­ای برای کاهش فقر و نارضایتی­های اجتماعی و افزایش ثروت و رفاه، تقویت موقعیت ائتلاف حاکم، حل و تعدیل مشکلات درهم­تنیده و فزاینده داخلی و چالش­های منطقه­ای و جهانی کشور و دستیابی احتمالی آن به توسعه متوازن و پایدار باشد.

کلیدواژه ها:

تئوری نظم اجتماعی ، توسعه صنعت خودرو ، صنعت خودرو ، تولید فناورانه ، نظم اجتماعی دسترسی محدود