مقایسه رویکردهای مشارکتی و سلسله مراتبی در طراحی برنامه های رشد حرفه ای معلمان

طراحی موثر برنامه های رشد حرفه ای معلمان، از ارکان بنیادین ارتقاء کیفیت نظام های آموزشی به شمار می رود. این مقاله با هدف مقایسه دو رویکرد غالب در طراحی چنین برنامه هایی، یعنی رویکرد مشارکتی و رویکرد سلسله مراتبی، به تحلیل تجربه زیسته معلمان در دو منطقه آموزشی منتخب می پردازد. رویکرد مشارکتی مبتنی بر مشارکت فعال معلمان در طراحی، اجرا و ارزیابی فرآیندهای رشد حرفه ای است، در حالی که رویکرد سلسله مراتبی از ساختارهای بالا به پایین و تصمیم گیری متمرکز تبعیت می کند. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش تحقیق ترکیبی، داده های کمی حاصل از پرسش نامه های استاندارد و داده های کیفی حاصل از مصاحبه های نیمه ساختاریافته را تحلیل کرده است. نتایج نشان می دهد که در شرایط بومی ایران، به ویژه در محیط های آموزشی پویا و عدالت محور، برنامه های مشارکتی موجب ارتقاء انگیزه درونی، تعهد حرفه ای، و خلاقیت معلمان می شوند، در حالی که برنامه های سلسله مراتبی بیشتر به اجرای سطحی، تبعیت ساختاری و کاهش حس مالکیت در معلمان منجر می گردند. بر این اساس، توصیه می شود طراحان سیاست های آموزشی با در نظر گرفتن زمینه های فرهنگی و اجتماعی، از مدل های تلفیقی بهره گیرند که در آن مشارکت حرفه ای معلمان با انسجام ساختاری تلفیق شده باشد. چنین رویکردی می تواند راهبردی موثر برای توسعه عدالت آموزشی و ظرفیت سازی پایدار در نظام تعلیم و تربیت باشد.

کلیدواژه ها:

توسعه حرفه ای معلمان ، برنامه های مشارکتی ، طراحی سلسله مراتبی ، انگیزش حرفه ای ، عدالت آموزشی