مدارای حکیمانه و ظلم ستیزی عادلانه: چارچوبی علوی برای مدیریت تعارضات اجتماعی

این پژوهش به بررسی رابطه ظلم ستیزی با مدارا و شاخصه های آن ها در کلام و سیره امام علی (ع) می پردازد. مسئله اصلی تحقیق این است که چگونه دو مفهوم به ظاهر متضاد ظلم ستیزی و مدارا می توانند در یک نظام فکری واحد، یعنی اندیشه علوی، نه تنها در تعارض نباشند، بلکه به صورت مکمل یکدیگر عمل کنند. هدف این مطالعه، تحلیل مواضع و فرمایشات امیرالمومنین (ع) در خصوص عدالت، بی عدالتی و مفهوم جامع مدارای اجتماعی و اخلاقی است تا الگویی کاربردی برای جوامع اسلامی معاصر ارائه گردد. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی بوده و با تکیه بر منابع اصیل اسلامی، به ویژه نهج البلاغه، به واکاوی عمیق موضوع پرداخته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در نظام فکری علوی، ظلم ستیزی و مدارا مفاهیمی متضاد نیستند، بلکه مکمل یکدیگر محسوب می شوند. امام علی (ع) در عین حال که قاطعانه با بی عدالتی و ستم مقابله می نمودند، در شرایط خاص و با در نظر گرفتن مصالح عالیه، از نرمش و مدارا برای ایجاد فرصت های هدایت، اصلاح و جلوگیری از تفرقه بهره می بردند. شاخصه های کلیدی هر دو رویکرد، از منظر امام علی (ع)، با حکمت، درک موقعیت و توجه به منافع عمومی همراه است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که الگوی رفتاری امام علی (ع) در این خصوص، یک چارچوب عملی و جامع برای جوامع اسلامی امروز فراهم می آورد که راهی متعادل و به دور از افراط گرایی، تسامح بی اصول، خشونت یا سهل انگاری را ارائه می دهد. این الگو می تواند به عنوان راهبردی موثر در حل معضلات اجتماعی و فرهنگی جوامع معاصر مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

ظلم ستیزی ، مدارا ، نهج البلاغه