شناسایی سفره های آب کارستی با پتانسیل بالا در ایران: مطالعه هیدروژئولوژیکی منطقه ای برای مدیریت پایدار منابع آبی

مطالعه پتانسیل آب کارستی یکی از حیاتی ترین و جذاب ترین پژوهش ها در حوزه زمین شناسی ویژه است که نقش مهمی در شناخت منابع آب زیرزمینی ایفا می کند. این پژوهش با هدف شناسایی گسترده مناطق کارستی و ظرفیت تامین منابع آب در سنگ های کربناتی ایران انجام شده است، به گونه ای که تاثیر عوامل کلیدی موثر بر پتانسیل آب کارستی به دقت بررسی شده اند. در این راستا، ۲۵ لایه داده متنوع در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) مورد تحلیل قرار گرفتند و نقشه کارستی ذهنی مبتنی بر ترکیب بهینه این عوامل تهیه شد. پارامترهای اصلی به سه دسته شیمیایی، فیزیکی و هیدروژئولوژیکی تقسیم بندی شده اند. همچنین، نقشه های موضوعی هر پارامتر با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی طراحی شدند و اهمیت هر نقشه با روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تعیین گردید. نتیجه نهایی نقشه ای بود که مناطق مختلفی را با پتانسیل های متفاوت منابع آب زیرزمینی به پنج درجه مختلف دسته بندی می کند. یافته ها نشان می دهند که از مجموع ۱۷۴,۰۰۰ کیلومتر مربع رویش های سنگ های کربناتی در ایران، بالاترین پتانسیل آب کارستی در منطقه کوه های کپه داغ واقع در شمال شرق کشور مشاهده شده است. بنابراین، اهمیت سازندهای کارستی این منطقه حداقل به اندازه رشته کوه های زاگرس و البرز است و شاید حتی فراتر از آن ها باشد. اعتبارسنجی این نقشه با بررسی موقعیت چشمه ها و سفره های آب کارستی در منطقه کپه داغ صورت گرفته است.علاوه بر این، در ایران، مدیریت منابع آب و پژوهش های مرتبط با آن نیازمند رویکردی بین رشته ای است که علوم انسانی نقش کلیدی در آن ایفا می کنند. پژوهش های حوزه علوم انسانی، به ویژه در زمینه مدیریت منابع طبیعی، توسعه پایدار و سیاست گذاری های زیست محیطی، می توانند چارچوبی مناسب برای بهره برداری هوشمندانه از منابع آبی فراهم کنند. با توجه به چالش های رو به رشد مرتبط با تغییرات اقلیمی، کم آبی و رشد جمعیت، تقویت همکاری میان دانش زمین شناسی، علوم زیستی و علوم انسانی در ایران، ضرورت انکارناپذیری است که می تواند به طراحی سیاست های موثر و پایدار برای حفظ و مدیریت منابع کارستی و آب زیرزمینی منجر شود.

کلیدواژه ها:

پتانسیل سفره های آب کارستی ، آب های زیرزمینی ، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) ، ایران