بررسی رابطه استرس و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان ابتدایی

پیشرفت تحصیلی یکی از شاخص های کلیدی در ارزیابی موفقیت آموزشی دانش آموزان محسوب می شود. در میان عوامل متعدد موثر بر پیشرفت تحصیلی، استرس نقش برجسته ای دارد، به ویژه در دوره ابتدایی که کودکان در حساس ترین مرحله رشد شناختی و عاطفی خود قرار دارند. پژوهش های متعدد نشان می دهند که استرس تحصیلی می تواند منجر به کاهش تمرکز، اختلال در حافظه فعال، کاهش انگیزه یادگیری و بروز رفتارهای اجتنابی در کلاس درس شود. در پایه های اول تا سوم دبستان، دانش آموزان با چالش هایی چون جدایی از والدین، تطبیق با محیط مدرسه، درک مفاهیم جدید و انتظارات بالای والدین و معلمان مواجه هستند. این شرایط، به ویژه در کودکانی که از مهارت های تنظیم هیجانی ضعیف تری برخوردارند، می تواند باعث بروز استرس مزمن و کاهش عملکرد تحصیلی گردد. از سوی دیگر، نتایج برخی مطالعات حاکی از آن است که سطوح کنترل شده و خفیف استرس می تواند به عنوان عامل محرک برای تلاش و تمرکز بیشتر عمل کند؛ اما زمانی که شدت استرس از آستانه تحمل روانی کودک عبور کند، آثار مخرب آن بر فرآیند یادگیری آشکار می شود. به همین دلیل، شناخت منابع استرس زای محیطی و درون فردی در این گروه سنی و همچنین تقویت مهارت های مقابله ای، نقش مهمی در بهبود عملکرد تحصیلی دارد. از جمله راهکارهای موثر برای کاهش استرس در این مقطع می توان به ایجاد محیط آموزشی ایمن و حمایتی، پرهیز از مقایسه دانش آموزان، استفاده از روش های تدریس بازی محور، تشویق به مشارکت فعال در کلاس و تقویت ارتباط مثبت بین خانه و مدرسه اشاره کرد. نتایج مطالعات داخلی و بین المللی نشان می دهد که رابطه ای دوسویه و معنادار بین سطح استرس و پیشرفت تحصیلی وجود دارد. کاهش استرس تحصیلی از طریق مداخلات آموزشی و روان شناختی، زمینه ساز بهبود کیفیت یادگیری، ارتقای اعتماد به نفس و رشد همه جانبه دانش آموزان در سال های پایه تحصیلی خواهد بود.

کلیدواژه ها:

استرس ، پیشرفت تحصیلی ، تنظیم هیجان