نقش رسانه های اجتماعی و شبکه های مجازی در افزایش اضطراب تحصیلی دانش آموزان (مطالعه موردی: مقطع متوسطه اول شهر بندرعباس)

چکیده پژوهش حاضر به بررسی نقش رسانه های اجتماعی و شبکه های مجازی در افزایش اضطراب تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه اول شهر بندرعباس در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ پرداخته است. این مطالعه ترکیبی (کمی و کیفی) بر روی ۲۵۰ دانش آموز دختر و پسر ۱۲ تا ۱۵ ساله مدارس دولتی انجام شد. ابزارهای گردآوری داده شامل پرسشنامه اضطراب حالت-صفت اسپیلبرگر و پرسشنامه محقق ساخته میزان استفاده از شبکه های اجتماعی بود. نتایج کمی، وجود رابطه مثبت و معناداری بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی و اضطراب تحصیلی (r=۰.۵۴۲,p<۰.۰۰۱) را نشان داد. نوع شبکه اجتماعی بر اضطراب تحصیلی موثر بود (F=۷.۲۱,p=۰.۰۰۱) و اینستاگرام بالاترین میانگین اضطراب را داشت. دختران نسبت به پسران اضطراب تحصیلی بالاتری از شبکه های اجتماعی تجربه می کنند (t=۳.۴۸,p=۰.۰۰۰۷). عزت نفس پایین، رابطه بین استفاده از شبکه های اجتماعی و اضطراب تحصیلی را تقویت می کند (β=۰.۲۷,p=۰.۰۰۲). حمایت خانواده نیز باعث کاهش اضطراب ناشی از شبکه های اجتماعی می شود. یافته های کیفی نیز مقایسه اجتماعی تحصیلی، اضطراب ناشی از بازخورد، فرار از فشار درسی با مصرف رسانه، حمایت یا بی توجهی خانواده و ضعف مهارت های تنظیم هیجان را به عنوان مضامین اصلی نشان داد. این نتایج در چارچوب نظریه های مقایسه اجتماعی، اضطراب امتحان، استفاده و رضایت، یادگیری اجتماعی و خودتعیین گری تفسیر شدند. پژوهش به لزوم طراحی مداخلات آموزشی و مشاوره ای برای مدیریت استفاده از رسانه های اجتماعی و ارتقای سلامت روانی نوجوانان تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

اضطراب تحصیلی ، رسانه های اجتماعی ، شبکه های مجازی ، نوجوانان ، عزت نفس ، حمایت خانواده ، مقایسه اجتماعی ، بندرعباس