مطالعه تغییرات سطح آب زیرزمینی و پایش خشکسالی با استفاده از شاخص GRI در دشت شیراز (حوضه آبخیز مهارلو-بختگان)

منابع آب زیرزمینی یکی از بخش های متاثر از شرایط بلند مدت خشکسالی هستند که متاسفانه کمتر از سایر بخش ها مورد توجه قرار گرفته اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی و پهنه بندی نوسانات کمی آب زیرزمینی و نیز تحلیل زمانی خشکسالی آب زیرزمینی با استفاده از شاخص GRI در محدوده مطالعاتی شیراز در حوزه آبخیز مهارلو - بختگان انجام شده است. بدین منظور با استفاده از آمار ۱۵ساله (۱۳۸۲-۱۳۹۷) منابع آب زیرزمینی و تقسیم آن به سه دوره زمانی پنج ساله، پهنه بندی تغییرات سطح و تراز آب زیرزمینی در محیط ArcGIS انجام و آبنمود معرف آبخوان تهیه شد. همچنین خشکسالی منابع آب زیرزمینی دشت مورد مطالعه با استفاده از شاخص GRI بررسی شد. بر اساس نتایج به دست آمده، بیشترین تراز سطح آب زیرزمینی مربوط به ناحیه شمال غرب آبخوان و حدود ۱۸۱۰ متر در مهرماه سال ۱۳۸۷ و کمترین مقدار نیز مربوط به نواحی جنوبی آبخوان با میزان ۱۴۲۳ متر در مهرماه ۱۳۹۷ است. همچنین نتایج نشان داد که سطح آب زیرزمینی در طول دوره ۱۵ساله مورد مطالعه با افتی برابر شش متر و متوسط افت سالانه ۰/۵ متر روبرو بوده است. بررسی تغییرات حجم مخزن نیز حاکی از این نکته بود که در سال های گذشته علاوه بر مصرف کل ذخیره تجدیدشونده، بخش زیادی از ذخیره ثابت نیز بهره برداری شده است. روند نزولی شاخص خشکسالی منابع آب زیرزمینی (GRI) و شدت گرفتن آن در سال های پایانی بازه زمانی مورد مطالعه، از مهم ترین نتایج این پژوهش بوده که در پی افزایش جمعیت و سطح زیرکشت، کاهش نزولات جوی و تغییر اقلیم رخ داده است.

کلیدواژه ها:

Groundwater table ، Reservoir volume ، Representative hydrograph ، GRI ، تراز آب زیرزمینی ، حجم مخزن ، آبنمود معرف ، GRI