تحلیل محتوای کتاب ریاضی نهم متوسطه اول بر اساس نظریه سازنده گرایی

این پژوهش جامع با هدف تحلیل نظام مند و همه جانبه محتوای کتاب ریاضی پایه نهم دوره متوسطه اول بر اساس اصول نظریه سازندهگرایی انجام شده است. مطالعه حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و با روش کتابخانه ای صورت گرفته است. جامعه پژوهش شامل کتاب درسی ریاضی نهم چاپ 1403، راهنمای معلم، اسناد بالادستی برنامه درسی و بیش از 50 منبع پژوهشی داخلی و خارجی بوده است. ابزار پژوهش چک لیست محقق ساخته ای مشتمل بر 58 شاخص در 6 مولفه اصلی سازندهگرایی بود که روایی آن توسط 10 متخصص برنامه ریزی درسی و آموزش ریاضی تایید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ 0.92 محاسبه شد. یافته های کمی پژوهش نشان داد که کتاب ریاضی نهم در مولفه های "ارتباط با تجربیات قبلی یادگیرندگان" (75%) و "فعالیت های اکتشافی" (65%) از وضعیت مطلوبی برخوردار است. در مقابل، مولفه های "یادگیری مشارکتی و گروهی" (25%)، "ارتباط با موقعیت های زندگی واقعی" (35%) و "خودارزیابی و تفکر انعکاسی" (15%) نیاز به توجه و بهبود جدی دارند. تحلیل کیفی محتوا نیز 6 مضمون اصلی را آشکار ساخت که مهم ترین آنها عبارتند از: 1) غلبه نسبی رویکرد ساخت گرایانه در طراحی فعالیت ها 2) ضعف در ایجاد پیوند معنادار با زندگی واقعی 3) کم توجهی به فرایندهای فراشناختی 4) نارسایی در طراحی فعالیت های گروهی اثر بخش 5) عدم تنوع در روش های ارزشیابی 6) کمبود فرصت های یادگیری سیار. نتایج این پژوهش می تواند مبنای علمی مناسبی برای برنامه ریزان درسی و مولفان کتاب های درسی فراهم آورد تا در بازنگری های آتی، تعادل بهتری بین مولفه های مختلف سازندهگرایی برقرار کنند. همچنین یافته های این مطالعه برای معلمان ریاضی در طراحی و اجرای فعالیت های یادگیری سازنده گرایانه مفید خواهد بود.

کلیدواژه ها:

سازنده گرایی ، برنامه درسی ریاضی ، متوسطه اول ، تحلیل محتوا ، روش کتابخانه ای ، ریاضیات نهم ، آموزش فعال