راهکارهای مدیریت پایدار منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک

پدیده ی کم آبی یکی از مهم ترین چالش های زیست محیطی و توسعه ای قرن حاضر به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان به شمار می رود. افزایش فشار ناشی از رشد جمعیت، توسعه ی نامتوازن کشاورزی، بهره برداری بی رویه از منابع آب های سطحی و زیرزمینی، و تشدید تغییرات اقلیمی، پایداری منابع آبی را به شدت تهدید کرده است. این مقاله با هدف شناسایی، تحلیل و طبقه بندی راهکارهای مدیریت پایدار منابع آب در مناطق خشک و نیمه خشک، به بررسی ابعاد مختلف فنی، مدیریتی، اجتماعی و سیاست گذاری پرداخته است.روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مرور نظام مند مطالعات علمی داخلی و بین المللی، تحلیل تجربیات موفق جهانی و ارزیابی تطبیقی سیاست ها و فناوری های نوین در حوزه ی مدیریت منابع آب است. در این راستا، راهکارهایی چون استفاده از سیستم های آبیاری هوشمند و کم مصرف، به کارگیری تکنولوژی های بازچرخانی و شیرین سازی، تقویت بهره وری در الگوی کشت، توانمندسازی جوامع محلی، یکپارچه سازی سازوکارهای حکمرانی منابع آب، و نهادینه سازی آموزش های اجتماعی، به عنوان رویکردهایی کارآمد شناسایی شده اند.نتایج پژوهش نشان می دهد که تحقق مدیریت پایدار منابع آبی در این مناطق مستلزم اتخاذ رویکردی یکپارچه و بین بخشی، تلفیق دانش بومی با فناوری های نوین، و تدوین سیاست های منعطف و قابل اجرا بر پایه ی شواهد علمی و مشارکت ذی نفعان است. این مقاله همچنین بر ضرورت تقویت چارچوب های حقوقی، بهره برداری مبتنی بر ظرفیت برد منابع، و تدوین برنامه های سازگاری با تغییر اقلیم تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

مدیریت منابع آب ، پایداری ، مناطق خشک و نیمه خشک ، تغییرات اقلیمی ، آبیاری هوشمند ، بازچرخانی آب ، مشارکت جوامع محلی ، حکمرانی آب ، توسعه پایدار