تحلیل نقش مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) در بهینه سازی پروژه های عمرانی شهرداری ها: مطالعه موردی شهر ایلام

در دهه های اخیر، تغییر رویکرد مدیریت پروژه های عمرانی شهری، اهمیت مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) را به عنوان ابزاری تحول زا برای شهرداری ها برجسته ساخته است. BIM با ارائه بستری برای یکپارچه سازی داده های چندبعدی، همکاری تیمی، پیش بینی ریسک و شفافیت فرآیندها، جایگاه ویژه ای در راهبری پروژه های پیچیده شهری یافته است. مقاله حاضر با تمرکز بر تعیین نقش، قابلیت ها و چالش های پیاده سازی BIM، تاثیرات آن را در بهینه سازی پروژه های عمرانی در شهرداری ایلام مورد واکاوی قرار می دهد.روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و جمع آوری داده ها به شیوه های مطالعات اسنادی، بررسی پروژه های انجام شده، مصاحبه با مدیران، کارشناسان فنی و پیمانکاران فعال در شهرداری ایلام انجام گرفته است. بر این اساس، ابتدا جایگاه BIM در ساختارهای سازمانی شهرداری ها از منظر قوانین، فرآیندها و زیرساخت های فنی شناسایی شد. سپس، عملکرد، کارآمدی، مشکلات اجرایی و میزان پذیرش فناوری در پروژه های منتخب (نوسازی معابر، ساخت اماکن عمومی، پروژه های عمرانی-خدماتی) ارزیابی گردید.نتایج پژوهش نشان می دهد که بکارگیری BIM، سه بعد کلیدی را در مسیر بهینه سازی پروژه های شهری تقویت می کند:نخست، افزایش شفافیت و دقت در برنامه ریزی، برآورد هزینه و زمانبندی پروژه ها. مدل های اطلاعاتی BIM امکان شبیه سازی سناریوهای مهندسی، تخصیص بهینه منابع، پیش بینی تاخیرات و رهگیری دقیق پیشرفت را فراهم می سازد. دوم، ارتقاء همکاری بین دبخشی؛ داده های متمرکز، دسترسی برخط ذینفعان (مدیران، کارشناسان، پیمانکاران) به اطلاعات پروژه را ممکن ساخته و از بروز خطاهای رایج ناشی از جزیره ای بودن اطلاعات و هماهنگی های بی سامان می کاهد. سوم، تسهیل مدیریت و نگهداشت دارایی های شهری؛ دیتابیس BIM پس از اجرا، پایه ای برای مدیریت هوشمند تاسیسات، تعمیرات، نوسازی و توسعه آتی شهر فراهم می کند.مطالعه موردی پروژه های شهرداری ایلام نشان داد که استفاده از BIM سبب کاهش میانگین خطاهای اجرایی تا ۳۵ درصد، کاهش زمان پروژه ها تا ۲۲ درصد و صرفه جویی اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم تا ۱۸ درصد در مقایسه با الگوهای سنتی شده است. همچنین، بهره برداری از سامانه های BIM امکان شناسایی سریع تداخلات طراحی، مدیریت بهینه تعمیرات بعد از اجرا و ارتقاء فرآیند نظارت مستمر را تسهیل کرده است. از منظر نیروی انسانی، علاوه بر افزایش رضایت و انگیزش کارشناسان عمرانی، سطح دانش فناوری اطلاعات در سازمان شهرداری نیز ارتقا یافته است.در بخش موانع، پژوهش حاضر چالش هایی نظیر ضعف زیرساخت های ارتباطی، کمبود نیروی متخصص، مقاومت در برابر تغییر، هزینه های اولیه و نبود حمایت راهبردی کافی را شناسایی نمود. با این حال، رضایتمندی اغلب ذینفعان نسبت به منافع میان مدت و بلندمدت BIM (مانند ارتقاء اعتبار مدیریتی، بهینه سازی هزینه-زمان، و کاهش ریسک پروژه ها) قابل توجه ارزیابی شد.در جمع بندی، مدل سازی اطلاعات ساختمان در مقام ابزار و پارادایم نوین مدیریت پروژه های عمرانی، مسیر دستیابی شهرداری ها به شهر هوشمند و توسعه پایدار را هموار می سازد. پیشنهاد می شود شهرداری های کشور با اولویت آموزش تخصصی، اصلاح رویه های اجرایی و تدوین دستورالعمل های مناسب، اجرای تدریجی BIM را در برنامه های عمرانی خود مد نظر قرار دهند. خصوصا راه اندازی پایلوت ها و ایجاد اکوسیستم همکار میان شهرداری، مشاوران و پیمانکاران، کلید موفقیت پایدار در این حوزه خواهد بود.

کلیدواژه ها:

مدل سازی اطلاعات ساختمان ، BIM ، پروژه های عمرانی ، شهرداری ، بهینه سازی ، شهر ایلام ، مدیریت پروژه ، زیرساخت های شهری ، شهر هوشمند