بررسی تاثیر نابسامانی مالکیت اراضی در روند صدور مجوزهای ساخت وساز: تجربه عملی شهرداری همدان

نابسامانی مالکیت اراضی یکی از چالش های اساسی در فرآیند صدور مجوزهای ساخت وساز در شهرهای ایران، به ویژه همدان، محسوب می شود که مدیریت شهری را با مشکلات متعددی مواجه کرده است. این پژوهش با تمرکز بر تجربه عملی شهرداری همدان، به بررسی عمیق موانع ناشی از اسناد غیررسمی، اختلافات حقوقی بین مالکان، و ناهمخوانی نقشه های ثبتی با وضعیت موجود می پردازد. این مسائل، که ریشه در نظام سنتی ثبت املاک و فقدان پایگاه داده یکپارچه دارند، نه تنها فرآیند صدور پروانه های ساخت وساز را طولانی می کنند، بلکه هزینه های مالی و زمانی قابل توجهی برای مالکان و شهرداری به همراه دارند. بر اساس گزارش های معتبر، از جمله داده های مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی (۱۴۰۲)، مشکلات مالکیتی در شهرهای ایران به طور متوسط تا ۴۰ درصد تاخیر در پروژه های عمرانی ایجاد کرده و به افزایش تخلفات ساختمانی منجر شده است.این مطالعه با بهره گیری از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و تحلیل داده های مستند از پرونده های شهرداری همدان، نشان می دهد که اسناد عادی، که در مناطق حاشیه ای شهر رایج هستند، حدود ۴۸ درصد از پرونده های تاخیری را تشکیل می دهند. همچنین، اختلافات حقوقی، به ویژه در اراضی با مالکیت های مشترک یا ارثی، فرآیند تایید مالکیت را پیچیده تر کرده و در ۳۲ درصد موارد به توقف پروژه ها منجر شده است. ناهمخوانی نقشه های ثبتی با واقعیت های موجود، که اغلب به دلیل استفاده از اسناد قدیمی و عدم به روزرسانی اطلاعات کاداستری است، نیز مانع از جانمایی دقیق اراضی شده و کیفیت اجرای طرح های شهرسازی را کاهش می دهد. علاوه بر این، نابسامانی مالکیت اراضی به تشدید ساخت وسازهای غیرمجاز دامن زده است، به طوری که بر اساس گزارش های داخلی شهرداری همدان (۱۴۰۳)، حدود ۵۸ درصد تخلفات ساختمانی به دلیل ناتوانی در اخذ پروانه ناشی از مشکلات مالکیتی رخ داده اند. این پژوهش راهکارهای عملی نظیر ایجاد نظام جامع ثبت املاک دیجیتال، بهره گیری از فناوری های پیشرفته مانند نقشه برداری یو.تی.ام برای تعیین دقیق حدود اربعه، و تقویت هماهنگی بین نهادهای مرتبط مانند شهرداری، اداره ثبت اسناد، و مراجع قضایی را پیشنهاد می دهد. همچنین، آموزش عمومی مالکان و بازنگری قوانین مربوط به کمیسیون ماده ۱۰۰ برای افزایش ضمانت های اجرایی، از دیگر راه حل های پیشنهادی هستند. این مقاله با ارائه تحلیل های مبتنی بر داده های معتبر و راهکارهای کاربردی، به عنوان منبعی ارزشمند برای کارشناسان مهندسی عمران، مدیران شهرسازی، و سیاست گذاران شهری در راستای بهبود فرآیند صدور مجوزهای ساخت وساز و ارتقای کیفیت مدیریت شهری در همدان و سایر شهرهای مشابه طراحی شده است.

کلیدواژه ها:

مالکیت اراضی ، مجوز ساخت وساز ، طرح های شهرسازی ، نظام کاداستر